ترجمه
چون (دوزخ) از فاصلهى دور آنان را ببیند، خشم و خروشى از آن مىشنوند.
و چون به زنجیر بسته شده، در مكانى تنگ از آن انداخته شوند، آنجاست كه ناله زنند (و مرگ خود را مىخواهند).
نکته ها
كلمهى «تَغیُّظ» به معناى اظهار غیظ و شدّت خشم است كه گاهى با سر و صدا همراه است. «زَفیر» صداى نفس كشیدن در حال گرفتگى سینه از شدّت غم را گویند. «مُقرَّنین» بستن با غُل و زنجیر است و «ثُبور» به معناى واویلا گفتن است.
دوزخ، آن قدر بزرگ است كه روز قیامت اگر از او سؤال كنند: آیا پر شدى؟ مىگوید: آیا باز هم هست؟ «هل امتلأتِ فیقول هل من مَزید» [245] ولى با همهى بزرگى دوزخ، خلافكار در آن، مكانِ تنگى دارد. مانند وجود میخ در دیوارى بزرگ كه هم بزرگى دیوار حقیقت دارد و هم تنگى مكان میخ.
در حدیثى از پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله آمده است: اهلدوزخ مثل میخِ در دیوار، در فشارند. [246]
غفلت از خدا در دنیا وآخرت، تنگناهایى سخت بدنبال دارد، امّا در دنیا: «یَجعل صَدره ضَیّقا حَرَجا» [247] خداوند سینه او را تنگ قرار مىدهد، «وَ مَن اَعرَض عن ذِكرى فانّ له مَعیشةً ضَنكا» [248] هر كس از یاد من روىبگرداند، قطعاً براى او زندگى تنگى است ودر آخرت: «واِذا اُلقوا منها مَكاناً ضیّقا» [249] در جهنّم در مكانى تنگ انداخته شوند.
وبر عكس، توجّه وایمان بهخدا، هم در دنیا مایهى گشایش است: «لَفَتحنا علیهم بركاتٍ من السماء والارض» [250] درهاى بركات آسمان وزمین را بر روى آنان مىگشاییم. هم در آخرت: «حتّى اذا جاؤها فُتحت ابوابها» [251] هنگام ورود به بهشت، درهاى آن گشوده مىشود.
امام صادقعلیه السلام فرمود: مراد از «مكان بعید»، فاصلهى یك سال راه است. [252]
245) ق، 30.
246) تفسیر مجمعالبیان.
247) انعام، 125.
248) طه، 124.
249) فرقان، 13.
250) اعراف، 96.
251) زمر، 73.
252) تفسیر مجمعالبیان.
پيام ها
1- دوزخ نوعى ادراك و احساس دارد. «رأتهم»
2- معاد جسمانى است. «من مكان بعید»
3- دوزخیان با غل و زنجیر بسته مىشوند. «مقرنین»
4- دوزخیان با تحقیر به دوزخ پرتاب مىشوند. «اُلقوا» و نفرمود: «اُدخلوا»
5 - ناله و فریاد دوزخیان از راه دور به گوش مىرسد. «دَعَوا هُنالك ثبورا» («هنالك» براى راه دور بكار مىرود)