ترجمه
آیا به (قدرت) پروردگارت نمى‏نگرى كه چگونه سایه را گسترده است؟ و اگر مى‏خواست آن را ساكن (و ثابت) قرار مى‏داد (تا همیشه شب یا بین‏الطلوعین باشد) سپس خورشید را دلیل و نمایانگر آن قرار دادیم.
سپس آن سایه را (اندك اندك) به سوى خود جمع مى‏كنیم.

نکته ها

امام باقرعلیه السلام فرمود: مراد از سایه گسترده در آیه، سایه‏ى مابین طلوع فجر و طلوع خورشید است. [316] گرچه بعضى مراد از سایه را سایه‏ى شب یا بعد از ظهر گرفته‏اند، ولى با توجّه به جمله بعد كه مى‏فرماید: «ثمّ جَعلنا الشّمس علیه دَلیلا»، سخن امام مورد قبول است.
كیف مدّالظل نقش اولیاست‏ كو دلیل نور خورشید خداست [317]
اندرین وادى مرو بى این دلیل‏ لا اُحبّ الآفلین گو چون خلیل [318]

پيام ها

1- بهترین راه خداشناسى براى همگان، تفكّر در پدیده‏هاى هستى است كه بر اساس حكمت الهى آفریده شده‏اند. «ألم تر»
2- گردش زمین به دور خود و خورشید تصادفى نیست، حكیمانه و مدبرانه است. «ألم تَر الى ربّك كیف مدّ الظل»
3- انسان غرق در نعمت‏هاست، ولى با دیده‏ى عبرت به آنها نمى‏نگرد. «ألم تر الى ربّك كیف مدّ الظل»
4- گستردگى و طولانى شدن مدّت سایه به خاطر پرورش و رشد و شكوفایى است. «ربّك... مدّالظل» (اگر نور، مستقیم و یا سایه دائمى‏بود، یا همگى مى‏سوختند و یا منجمد مى‏شدند.)
5 - گرچه خداوند قدرت دارد كه در طبیعت، تغییر و تحوّل شدید ایجاد كند، ولى خداوند سنّت خود را ترك نمى‏كند. «ولوشاء»
6- تداوم گردش هستى به دست اوست. «ولوشاء لجعله ساكنا»
7- شناخت سایه با وجود خورشید و نور ممكن است، زیرا هر چیزى با وجود ضدش شناخته مى‏شود. «ثمّ جعلنا الشمس علیه دلیلا»
8 - حركت هستى و عملكرد طبیعت، عمل خداست. «مدّ - جعلنا - قبضنا»
9- همان گونه كه آفرینش جهان به تدریج و آرامى و در شش مرحله صورت گرفته است، تغییر آن نیز به تدریج خواهد بود. «قبضاً یسیراً»
10- گرفتن هیچ چیز براى خدا سخت نیست. «قبضاً یسیراً»