ترجمه
در روز قیامت عذاب او دوچندان مىشود و همیشه به خوارى در آن خواهد ماند.
مگر كسانى كه توبه كنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند. پس اینان (كسانى هستند كه) خداوند بدىهایشان را به نیكى تبدیل مىكند، و خداوند آمرزنده و مهربان است.
نکته ها
چند برابر شدن عذاب مجرمین كه در جملهى «یضاعف» آمده است، با عدل الهى مخالفتى ندارد، زیرا عذاب مضاعف در شرایطى است كه گناه، آثار شوم و چند برابر داشته باشد. مثلاً زناكار هم گناه مىكند و هم دیگرى را به گناه وادار مىسازد و هم چه بسا از این گناه، فرزند حرامزادهاى به دنیا مىآورد كه گرایشهاى منفى دارد. در قتل نفس نیز قاتل، فردى را مىكشد، ولى افرادى را داغدار، بىسرپرست ویتیم وجامعه را ناامن مىكند. هریك از این عناوین به تنهایى قابل كیفر است، همانگونه كه اگر كسى سنّت بدى را در جامعه بنا نهد در طول تاریخ هر كس به آن سنّت عمل كند، براى مؤسّس آن نیز گناهى ثبت مىشود.
از آنجا كه به اتّفاق همهى علما ومفسّران، زنا به تنهایى سبب جاودانگى در دوزخ نمىشود، بنابراین مسئلهى خلود و جاودانگى در دوزخ تنها براى مشركانى است كه زناكار باشند. آرى، عقیدهى حقّ و باطل و جهانبینى كفر و شرك، در كیفرها تأثیرگذار است.
امام رضا علیه السلام فرمود: به پیامبر صلى الله علیه وآله گفته شد: فلانى انسان بدبختى است، زیرا بسیارى از گناهان را مرتكب شده است. پیامبر فرمود: هرگز چنین نیست كه شما مىگویید، بلكه او نجات یافت و به حسن عاقبت رسید و گناهانش از بین رفت و به حسنات تبدیل شد. زیرا او روزى از راهى مىگذشت، مؤمنى را دید كه عورتش پیدا بود و خود متوجّه نبود. (گویا خواب بوده است) این شخص بدن او را پوشاند و براى آن كه خجالت نكشد او را با خبر نكرد، وقتى آن مؤمن متوجّه شد، در حقّ او چنین دعا كرد: خداوند به تو پاداش بسیار عطا كند، آخرت تو را با خیر همراه سازد و در حساب با تو مناقشه و سختگیرى نكند. خداوند دعاى آن مؤمن را در حقّ آن شخص، مستجاب فرمود و او خوش عاقبت شد.
وقتى كه این مژدهى پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله به آن گناهكار رسید او از همهى گناهانش توبه كرد و اهل طاعت خدا شد. پس از یك هفته كه گروهى از دشمنان اسلام به مدینه حمله كردند، پیامبرصلى الله علیه وآله دستور دفاع داد، آن مرد نیز همراه با مسلمانان دیگر براى دفاع آماده شد و در درگیرى با دشمنان به شهادت رسید و عاقبتش به خیر وسعادت ختم گردید. [355]
عواملى وجود دارد كه كیفر را چند برابر مىكند. برخى از آن عوامل به این شرح است:
1- گاهى داشتن شخصیّت اجتماعى، كیفر مجرم را دو برابر مىكند. خداوند به زنان پیامبرصلى الله علیه وآله مىفرماید: «مَن یَأت منكُنّ بِفاحشَة مُبیّنَة یُضاعف لها العَذاب» [356] هر كس از شما همسران پیامبر كار زشت انجام دهید، دو برابر كیفر دارید.
2- گاهى زمان، گناه را دو برابر مىكند. مثل گناه در روز جمعه، چنانكه در روایات آمده است كه كار خیر و یا شر در روز جمعه دو برابر سنجیده مىشود. [357]
3- گاهى گناهِ كلیدى است، یعنى علاوه بر انحراف شخص، دیگران را نیز منحرف مىكند. «الّذین یَصدّون عن سبیل اللّه و یَبغونها عِوجاً... یُضاعف لهم العذاب» [358]
355) بحار، ج 5، ص 155.
356) احزاب، 30.
357) بحار، ج 89، ص 283.
358) هود، 19تا20.
پيام ها
1- كیفرهاى قیامت، هم كمّى است، «یخلد» و هم كیفى. «مهانا»
2- اسلام، بنبست ندارد. گنهكار نیز راه بازگشت دارد. «الاّ مَن تاب»
3- در هنگام ارتكاب گناه، ایمان از كف مىرود، و هنگام توبه باز مىگردد. «الا من تاب و آمن»
4- توبه، یك انقلاب همه جانبه است، نه یك حركت سطحى ولفظى، عمل صالح نشانهى توبه واقعى است. «تاب وآمن و عمل»
5 - توبه و ایمان واقعى، كارهاى انسان را تغییر مىدهد و رفتار ناپسند او را اصلاح مىكند. «وعملعملاً صالحا»
6- همان گونه كه خداوند در آفرینش هستى از خاك وكود، گُل مىسازد، سیّئات انسانها را به حسنات تبدیل مىكند. «یبدّل اللّه سیّئاتهم حسنات»