ترجمه
و به راستى به داوود و سلیمان دانشى (ویژه) عطا كردیم، و آن دو گفتند: ستایش، مخصوص خداوندى است كه ما را بر بسیارى از بندگان مؤمنش برترى بخشید.
نکته ها
ممكن است مراد از علمى كه به حضرت داود و سلیمان داده شده علم قضاوت باشد، به دلیل آیهى «و آتیناه الحكمة و فصل الخطاب»(18) یعنى ما به داوود حكمت و قضاوت مرحمت كردیم. و نیز به دلیل آیهى «كلاّ آتینا حكماً و علما»(19) و شاید هم مراد از علم، علم گفتگو با پرندگان باشد به دلیل آیهى «علّمنا منطق الطّیر»(20) و شاید علم زرهبافى باشد؛ «و علّمناه صَنعة لبوس»(21) امّا بهتر این است كه علم را به طور عام معنا كنیم، یعنى علم ادارهى كشور.
سؤال: چرا خداوند به بعضى از بندگان خود نعمتهاى ویژهاى عطا مىكند؟ آیا این كار با عدالت سازگار است؟
پاسخ: اوّلاً معناى عدالت این نیست كه به همه یكسان بدهیم. آیا معلّمى كه به هر شاگردى نمرهاى مىدهد و یا پزشكى كه براى هر بیمارى دارویى تجویز مىكند، ظالم است؟ ثانیاً نعمتهاى ویژه، مسئولیّتهاى ویژهاى را نیز بدنبال دارد. ثالثاً ما از خدا طلبى نداریم، تا هر چه بخواهیم به ما عطا كند. رابعاً الطاف الهى بر اساس حكمت و شرایطى است كه انسان یا جامعه آن را بوجود مىآورد. به قول شاعر:
چون چنان بودیم، بودیم آن چنان
چون چنین گشتیم گشتیم این چنین
افرادى با اخلاص، تلاش، علم، تدبیر، صرفهجویى، عدالت و وحدت كلمه، شرایطى را در خود ایجاد مىنمایند كه زمینهى دریافت الطاف الهى و نعمتهاى ویژه مىشود.
البتّه گاهى الطاف ویژه به خاطر پاداش عملى است كه والدین انسان داشتهاند و خداوند مزد كارشان را به نسل آنان عطا مىكند. همان گونه كه در داستان موسى و خضر، خداوند آن دو پیامبر را مأمور مىكند دیوارى را كه گنجى زیر آن بود و از آنِ كودكان یتیمى بود تعمیر كنند تا در آینده از آن گنج استفاده نمایند، زیرا والدین كودكان نیكوكار و صالح بودهاند. «وكان ابوهما صالحا»(22)
تعلیمات ویژهى الهى
خداوند علوم خاصّى را به افراد خاصّى داده ودر قرآن از آنها یاد كرده است از جمله:
1. آدم، علوم همهى اشیا. «و علّم آدم الاسماء كلّها»(23)
2. خضر، علوم باطنى وتأویل. (تا موسى شاگردش شود) «هل اتّبعك على ان تعلّمَن...»(24)
3. یوسف، علم تعبیر خواب. «علّمنى ربّى»(25)
4. داوود، علم زرهسازى. «و علّمناه صَنعة لَبوس»(26)
5. سلیمان، علم زبان پرندگان. «علّمنا منطق الطیر»(27)
6. معاون سلیمان، علمى كه با آن تخت سلطنتى را از كشورى به كشور دیگر مىآورد. «قال الّذى عنده علم من الكتاب»(28)
7. طالوت، علوم نظامى. «و زاده بسطة فى العلم والجسم»(29)
8. رسولاكرم وسایر انبیا، علوم غیب. «فلایظهر علىغیبه احدا الاّ مَنِارتضى منرسول»(30)
18) ص، 20.
19) انبیاء، 79.
20) نمل، 16.
21) انبیاء، 80.
22) كهف، 82.
23) بقره، 31.
24) كهف، 66.
25) یوسف، 37.
26) انبیاء، 80.
27) نمل، 16.
28) نمل، 40.
29) بقره، 247.
30) جنّ، 26 - 27.
پيام ها
1- علم انبیا لدنّى است و به الهام الهى به آنان عطا شده است. «آتینا»
2- احترام و شئون افراد را حفظ كنیم. (اوّل نام پدر آمده است بعد نام پسر) «داود و سلیمان»
3- در میان نعمتهاى الهى، حساب علم جداست. «آتینا... علماً»
4- علم، زمانى ارزش دارد كه در اختیار افراد صالح قرار گیرد. «آتینا داود وسلیمان علماً»
5 - بهترین جمله براى شكر الهى، «الحمدللّه» است. «الحمدللّه»
6- علم، یكى از ملاكهاى برترى است. «آتینا... علماً... فضّلنا»
7- برخى از بندگان خداوند از داوود و سلیمان هم برترند. «فضّلنا على كثیر»
8 - در هیچ مقامى خود را برتر از همگان ندانیم. «على كثیر»