ترجمه
پس مرا یاد كنید تا شما را یاد كنم، و براى من شكر كنید و كفران نورزید.
نکته ها
خداوند در برخى آیات مىفرماید: «اذكروا نعمتى» [449] نعمتهاى مرا یاد كنید. ولى در این آیه مىفرماید: «اذكرونى» یاد خود من باشید. و این بخاطر درجات شناخت و معرفت مردم است. بگذریم كه یاد خداوند، زمینهساز شكر است و لذا بر شكر مقدّم شده است. این آیه، نشانگر نهایت لطف خداوند به بنده است. انسانى كه جهل، فقر، فنا و حقارت، از ویژگىهاى اوست، چقدر مورد لطف قرار گرفته كه خداوندِ علیم، غنى، باقى و عزیز به او مىگوید: مرا یاد كن تا ترا یاد كنم. مگر یاد كردن ما چه ارزشى دارد؟ مگر نه این است كه یاد كردن ما نیز خود توفیقى از سوى اوست؟
یاد كردن خدا تنها با زبان نیست، با دل و جان باید خدا را یاد كرد. یاد خدا هنگام گناه و دست كشیدن از آن، یاد واقعى است. و بهترین نوع یاد كردن خداوند، نماز است كه فرمود: «اقم الصلوة لِذكرى» [450]
با اینكه شكر، یكى از مصادیق ذكر خداست، ولى نام آن جداگانه در كنار ذكر آمده و این نشانهى اهمیّت شكر، به عنوان مصداق بارز ذكر است.
خداوند، با انسان داد وستد مىكند و هیچكارى از انسان را بىبهره نمىگذارد: «اذكرونى اذكركم»، «اوفوا بعهدى اوف بعهدكم» [451] ، «فافسحوا یفسح الله لكم» [452]
امام باقر علیه السلام در ذیل این آیه، یكى از مصادیق ذكر خدا را، تسبیحات حضرت زهرا شمردند كه 34 مرتبه اللَّهاكبر، 33 مرتبه الحمدللَّه و 33 مرتبه سبحاناللَّه مىباشد.
موانع [453] ذكر خداوند:
الف: شیطان. «انساهم ذكر اللّه» [454] شیطان، آنها را از یاد خدا غافل كرد.
ب: تكاثر و رقابتها. «ألهیكم التَّكاثُر» [455] شما را افزونخواهى، سرگرم ساخت.
ج: آرزوها و خیال. «و یُلهِهم الاَمَل» [456] آرزو، آنها را سرگرم نمود.
اثرات یاد خدا:
* یاد نعمتهاى او، رمز معرفت و شكر اوست.
* یاد قدرت بى پایان او، رمز توكّل به اوست.
* یاد علم و آگاهى او، رمز حیا و تقواى ماست.
* یاد الطاف او، رمز محبّت به اوست.
* یاد عدالت او، رمز خوف از اوست.
* یاد امدادهاى او، رمز امید و رجاست.
449) بقره، 40.
450) طه، 14.
451) بقره، 40.
452) مجادله، 11.
453) تفسیر نورالثقلین، ج1 ص140.
454) مجادله، 19.
455) تكاثر، 1.
456) حجر، 3.
پيام ها
1- خداوند، به انسان شخصیّت مىبخشد ومقام انسان را تا جایى بالا مىبرد كه مىفرماید: تو یاد من باش، تا من هم یاد تو باشم. «اذكرونى اذكركم»
2- كسانى مشمول لطف خاصّ هستند، كه همواره به یاد خدا باشند.«اذكرونى اذكركم»
3- ذكر خدا و نعمتهاى او، زمینهى شكر و سپاس است. چنانكه غفلت از یاد خدا، مایهى كفران است. «اذكرونى، اشكروا لى و لاتكفرون»