ترجمه
و معبود شما خدایى یگانه است، جز او معبودى نیست، بخشندهى مهربان است.
همانا در آفرینش آسمانها و زمین و در پى یكدیگر آمدن شب و روز و كشتىهایى كه براى سودرسانى به مردم در دریا در حركتند و آبى كه خداوند از آسمان نازل كرده و با آن زمین مرده را زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده و (همچنین) در تغییر مسیر بادها و ابرهایى كه میان آسمان و زمین معلّقند، براى مردمى كه مىاندیشند، نشانههایى گویاست.
نکته ها
هماهنگى میان عناصر طبیعت و اجزاى هستى و قوانین حاكم بر آنها، همه نشاندهندهى حاكمیّت وقدرت وارادهى خداى یگانه است. آفرینش آسمانها و توسعهى دائمى آنها [489] كه دست انسان تاكنون فقط به قسمتى از اوّلین آسمان رسیده، و استحكام [490] و طبقات هفتگانه [491] و نظام حاكم [492] و تناسبات و ارتباطات میان هریك و بىستون بودن [493] و حفاظت آنها [494] و حركات ستارگان در مدارهاى خود و فاصله هریك از آنها، همه نشانههاى قدرت خداوند یكتاى حكیم است.
سعدى مىگوید:
آفرینش، همه تدبیر خداوند دل است
دل ندارد، كه ندارد به خداوند اقرار
كوه و دریا و درختان، همه در تسبیحند
نه همه مستمعى، فهم كند این اسرار
عقل، حیران شود از خوشه زرین عنب
فهم، عاجز شود از حبّه یاقوت انار
پاك وبىعیب، خدایى كه به تقدیر عزیز
ماه وخورشید، مسخّر كند ولیل ونهار
كلمه «ریاح» جمع «ریح» به معناى باد است، ولى در قرآن هر جا كلمه «ریح» آمده همراه قهر و عذاب است، مانند: «ریح صرصر» [495] ولى هرجا كلمه «ریاح» آمده است، همراه باران و لطف الهى است. در حدیث مىخوانیم: هرگاه بادى مىوزید پیامبر صلى الله علیه وآله مىفرمود: «الّلهم اجعلها ریاحاً و لا تجعلها ریحاً» خداوندا! این باد را ریاحِ رحمت قرار ده، نه ریحِ عذاب. [496]
489) و انّا لموسعون« ذاریات، 47.
490) سبعاًشداداً« نبأ، 12.
491) سبع سموات طباقاً« ملك، 3.
492) اوحى فى كلّ سماء امرها« فصّلت، 12.
493) بغیر عمد ترونها« رعد، 2.
494) سقفاً محفوظاً« انبیا، 32.
495) الحاقه، 6.
496) تفسیر صفوةالتفاسیر، ج1، ص113.
پيام ها
1- شناخت طبیعت، یكى از راههاى خداشناسى است كه شناخت او، قدرت، حكمت و یكتایى او را در بر دارد. «الهكم اله واحد... فى خلق السموات... لایات»
2- خداوند، نظیر و شبیه ندارد و مركب از اجزا نیست. «اله واحد»
3- هم طبیعت و هم صنعتِ دست ساختِ انسان، از اوست. «خلق السموات و الارض... والفلك»
4- هر موجودى در جهان هستى، آیهاى از آیات كتاب خداوند در طبیعت است. «لایات»
برگ درختانِ سبز، در نظر هوشیار
هر ورقش دفترى است، معرفت كردگار
5 - تنها خردمندان از نگاه در هستى، درس خداشناسى مىگیرند. «ان فى خلق السموات... لایات لقوم یعقلون»