ترجمه
وهنگامى كه به آنها (مشركان) گفته شود: آنچه را خدا نازل كرده است پیروى كنید، گویند: بلكه ما از آنچه پدرانِ خود را بر آن یافتیم پیروى مىنماییم. آیا (از آنان پیروى مىكنند) هرچند پدرانشان چیزى نمىفهمیدند و هدایت نیافته بودند؟
نکته ها
آیه قبل به ما هشدار داد كه از پیروى گامها و فرمانهاى شیطان، دورى كنیم. این آیه یكى از مصادیق راه شیطان را كه تقلید كوركورانه است بیان مىكند.
پیروى و اطاعت عقلانى مانعى ندارد، مورد انتقاد قرآن، تقلید از كسانى است كه نه خود داراى تعقّل بودهاند و نه هدایت انبیا را پذیرفتهاند.
هدایت الهى، در هر عصر و زمانى وجود دارد. از اینكه قرآن مىفرماید: نیاكان آنان هدایت پذیر نبودند، استفاده مىشود كه هدایت الهى در هر زمانى بوده، ولى آنها نمىپذیرفتند. حضرت على علیه السلام در نهجالبلاغه مىفرماید: «بلى لاتخلوا الارض من قائم للّه ظاهراً او خائفاً» [506] زمین از رهبر آسمانى هرگز خالى نیست، خواه آشكارا و خواه مخفیانه مردم را به راه خدا دعوت مىنماید.
506) نهجالبلاغه، قصارالحكم 147.
پيام ها
1- ارتجاع و عقب گرد، ممنوع است. پیروى از سنّت و راه نیاكان، اگر همراه با استدلال و تعقّل نباشد، قابل پذیرش نمىباشد. «الفینا علیه ابائنا»
2- تعصّباتِ نژادى وقبیلهاى، از زمینههاى نپذیرفتن حقّ است. «بلنتّبع... ابائنا»
3- آداب و عقاید نیاكان، در آیندگان اثر گذار است. «ما الفینا علیه ابائنا»
4- راه حقّ، با عقل و وحى به دست مىآید. «لایعقلون شیئاً و لایهتدون»
5 - انتقال تجربه و دانش ارزش است، ولى انتقال خرافات از نسل گذشته به نسل آینده، ضد ارزش مىباشد. «اباؤهم لایعقلون»
6- عقل، ما را به پیروى از وحى، رهبرى مىكند. «اتّبعوا ما انزلنا... او لوكان اباؤهم لا یعقلون»