ترجمه
آیا ندیدى گروهى از بزرگان بنىاسرائیل را كه بعد از موسى به پیامبر خود گفتند: براى ما زمامدار (و فرماندهى) برانگیز تا (تحت فرماندهى او) در راه خدا پیكار كنیم، او گفت: آیا احتمال مىدهید كه اگر دستور جنگ به شما داده شود (نافرمانى كرده و) پیكار و جهاد نكنید؟ گفتند: چگونه ممكن است در راه خدا پیكار نكنیم، در حالى كه از خانه و فرزندانمان رانده شده‌ایم؟ پس چون دستور جنگ بر آنان مقرّر گشت، جز عدّه اندكى، سرپیچى كردند و خداوند به ظالمان آگاه است.
نکته ها
«مَلأ» به بزرگان واشرافى گفته مىشود كه هیبت آنها چشم وسینهها را پر مىكند.
بنىاسرائیل بعد از حضرت موسى علیه السلام، به خاطر قانون شكنى و رفاه طلبى، مجدّداً تحت سلطه و فشار طاغوت قرار گرفته، آزادى و سرزمین خود را از دست دادند. آنها براى نجات از آوارگى و خارج شدن از زیر یوغ طاغوت، تصمیم به مبارزه گرفتند و از پیامبر خویش اشموئیل خواستند براى آنها فرمانده و امیرى را انتخاب كند تا به رهبرى او با طاغوت مبارزه كنند، ولى با همه این ادعاها وقتى دستور صادر شد، همه آنها جز اندكى به میدان نبرد پشت كرده و از آن دستور سرپیچى نمودند.
پيام ها
1- مسلمانان باید با دقّت تاریخ بنىاسرائیل را بنگرند و پند بگیرند. «ألم تَر»
2- وجود رهبر الهى، مانع پراكندگى، آوارگى و ستم پذیرى است. «من بعد موسى»
3- بعضى از انبیا، تنها براى گروهى از مردم رسالت داشتند، نه همهى مردم. «اذ قالوا لنبىّ لهم» [670]
4- فرمانده نظامى باید از سوى رهبر آسمانى انتخاب و نصب شود. «ابعث لنا» پس دین از سیاست جدا نیست.
5 - جنگ موفق، فرمانده لایق مىخواهد. «ابعث لنا ملكا»
6- براى نجات از طاغوتها باید به انبیاى الهى پناه برد. «قالوالنبى لهم»
7- تعهّد گرفتن از كسانى كه پیشنهادات اصلاحى دارند لازم است. «هل عسیتم»
8 - رهبر باید آیندهنگر باشد و احتمال پیمان شكنى و فرار از مسئولیّت را از سوى مردم بدهد. «هل عسیتم»
9- جهاد براى رفع ظلم و دفاع از وطن، جهاد در راه خداست. «ومالنا الاّ نقاتل فى سبیل اللّه و قد اخرجنا من دیارنا وابنائنا»
10- پیدایش مشكلات، سبب بیدارى وحركت براى رهایى است. «اخرجنا»
11- میدان مبارزه، عامل ارزیابى افراد پر ادّعا است. «توّلوا»
خوش بود گرمحك تجربه آید به میان
تا سیه روى شود هر كه در او غش باشد
12- پیمان شكنان و شعار دهندگان بىعمل، ظالمند. «علیم بالظالمین»
13- خداوند آگاه است، پس این همه تظاهر براى چه؟! «واللّه علیمٌ»
670) اگر مىفرمود: »نبیّهم« اشاره كمترى داشت كه پیامبر خاصّى است و همین كه فرمود: »لنبىّ لهم« این اشاره تشدید مىشود.