ترجمه
و گفتیم: اى آدم! تو با همسرت در این باغ سكونت كن و از (هر كجاى) آن هر چه مىخواهید به فراوانى و گوارایى بخورید، امّا به این درخت نزدیك نشوید كه از ستمگران خواهید شد.
نکته ها
در فرهنگ قرآن، «شجر» علاوه بر درخت، به «بوته» هم گفته مىشود. مثلاً به بوته كدو مىگوید: «شجرة من یقطین» [282] ، بنابراین اگر در روایات و تفاسیر مىخوانیم كه مراد از شجر در این آیه گندم است، جاى اشكال نیست.
«جنّت» به باغهاى دنیا نیز گفته مىشود، چنانكه در سورهى قلم آیه 17 آمده است: «انّا بلوناهم كما بلونا أصحاب الجنّة» ما صاحبان باغ را آزمایش نمودیم. آنچه از آیات دیگر قرآن و روایات استفاده مىشود، باغى كه آدم در آن مسكن گزید، بهشت موعود نبوده است زیرا:
1- آن بهشت، براى پاداش است و آدم هنوز كارى نكرده بود كه استحقاق پاداش داشته باشد. «ام حسبتم ان تدخلوا الجنّة و لمّا یعلم اللّه الّذین جاهدوا منكم» [283]
2- كسى كه به بهشت وارد شود، دیگر خارج نمىشود. «و ما هم بمخرجین» [284]
3- در آن بهشت، امر و نهى و ممنوعیّت و تكلیف نیست، در حالى كه آدم از خوردن درخت نهى شد. به علاوه در روایات اهل بیت علیهم السلام نیز آمده است كه بهشت آدم، بهشت موعود نبوده است.
این نهى كه براى حضرت آدم شد، نهى تكلیفى نبود كه انجامش حرام باشد، بلكه جنبهى توصیه و راهنمایى داشت.
282) صافات، 146.
283) آلعمران، 142.
284) حجر، 48.
پيام ها
1- در مسكن، زن تابع مرد است. «انت و زوجك» [285]
2- در شیوهى تربیت، هرگاه خواستید كسى را از كار یا چیزى باز دارید، ابتدا راههاى صحیح، باز گذاشته شود و سپس مورد نهى اعلام شود. ابتدا فرمود: «كُلا منها رغداً حیث شئتما» سپس فرمود: «لا تقربا»
3- نزدیك شدن به گناه همان، و افتادن در دامن گناه همان. «لا تقربا فتكونا»
4- تخلّف از راهنمایىهاى الهى، ظلم به خویشتن است. «فتكونا من الظّالمین» آدم و همسرش نیز براى توبه گفتند: «ظلمنا انفسنا» البتّه با توجّه به عصمت انبیا مراد از ظلم در این قبیل موارد، ترك اولى است.
285) در مسأله امر و نهى، وسوسه و اخراج از بهشت، آدم و همسرش یكسان مورد خطاب قرار گرفتهاند؛ »كلا، شئتما، لاتقربا، تكونا، أزلّهما، اخرجهما« امّا در مسألهى مسكن، بجاى »اسكنا« فرموده است: »اُسكن انت و زوجك...«