ترجمه
(خاشعان) كسانى هستند كه به (قیامت و) ملاقات (با حساب) پروردگارشان و بازگشت به او ایمان دارند.
نکته ها
«لقاء» به معنى دیدن نیست، بلكه به معنى حضور است. چنانكه اگر شخصى نابینا به حضور كسى برود، مىگوید با او ملاقات كردم، گرچه او را ندیده است. صاحب مجمعالبیان نیز مىگوید: مراد از لقاى پروردگارش، ملاقات با پاداش و كیفر خداست.
شاید مراد از ملاقات پروردگار، همان حالت عرفانى باشد كه خاشعان در نماز پیدا مىكنند، زیرا نماز حضور در برابر خداست.
اگر «ظنّ» و گمان در برابر علم باشد، مورد انتقاد است؛ «مالهم به من علم ان یتّبعون الاّ الظنّ» [314] امّا اگر مراد از گمان، اطمینان باشد ارزش است، گرچه یقین قوى نباشد. چنانكه خداوند نیز از رزمندگان شجاع و مخلص، به صاحبان گمان تعبیر نموده است: «قال الذّین یظنّون انّهم ملاقوا اللّه كم من فئة قلیلة غلبت فئةً كثیرةً» [315]
314) نجم، 28.
315) بقره، 249.
پيام ها
1- گمان به وجود قیامت هم، براى كنترل رفتارها كافى است. «یظنّونانّهمملاقوا...»
2- خاشع، در نماز احساس ملاقات با خداوند را دارد. «الخاشعین الّذین یظنّون انّهم ملاقوا ربّهم»