ترجمه
بگو: بدون شك، پروردگارم براى هر كس از بندگانش كه بخواهد روزى را گشایش مىدهد، و یا براى او تنگ (و محدود) مىگرداند و هر چه را (در راه او) انفاق كردید پس او (عوضش را) جایگزین مىكند و او بهترین روزىدهندگان است.
نکته ها
شخصى از امام صادقعلیه السلام پرسید: اگر خداوند جاى آنچه را انفاق شده پر مىكند، پس چرا من هر چه انفاق مىكنم جایگزینش نمىرسد؟! حضرت فرمود: «اگر مال حلال باشد و براى مصرف حلال انفاق شود حتماً جبران مىشود».(516)
علاوه بر این ممكن است جبران آن در آخرت باشد یا از طریق دفع بلا یا رسیدن عوض آن به نسل بعدى در همین دنیا و یا از طریق غیر مال جبران شود.
كلمه «یقدر» از «قدر» هم به معناى اندازهگیرى است و هم به معناى سختگیرى.(517) ولى در اینجا به قرینه كلمه «یبسط» به معناى سختگیرى است.
در آیه 36 نیز مسألهى گشایش و تنگى رزق مطرح شد لیكن مخاطب آن كفّار و مخاطب این آیه مؤمنان هستند.
تاجرى كه مىبیند سرمایهاش در معرض تلف شدن است، حاضر است جنس خود را ارزان یا نسیه بفروشد و اگر مشترى خوبى برایش پیدا شد و نفروخت، كم عقل است. عمر ما هم سرمایهاى است كه در معرض تلف شدن است و خداوند آن را به بهاى گران مىخرد، معامله نكردن با خدا كم عقلى است.
رسول خداصلى الله علیه وآله فرمودند: «هر شب منادى ندا مىدهد: «هب للمنفق خلفاً و هب للمسك تلفا» (خدایا!) به انفاق كننده عوض وپاداش بده و ثروت خسیس و بخیل را تلف كن».(518)
خداوند بهترین رازق است. «خیر الرّازقین» چون:
الف: همه چیز به دست اوست و مىتواند ببخشد.
ب: بخل ندارد.
ج: به همه مىبخشد.
د: بخشش او، بى منّت و بى توقّع است.
ه: دائمى است.
و: نیازها را مىداند.
ز: چیزهایى مىبخشد كه دیگران توان بخشیدن آن را ندارند.
پيام ها
1- تفاوت رزق بدست او و سبب تربیت و تكامل انسان است. (مقتضاى ربوبیّت خداوند قبض و بسط رزقها است.) «ربّى یبسط... و یقدر»
2- انفاق مهم است نه مقدار آن. «ما انفقتم من شىء»
3- انفاق، تنها با مال نیست بلكه از هر نعمتى كه خدا به انسان داده مىتوان انفاق كرد. «ما انفقتم من شىء»
4- یقین به پرداخت عوض، عامل سخاوت است. «ما انفقتم... فهو یخلفه»
5 - یكى از دلایل اختلاف رزق، امتحان افراد است. «یبسط، یقدر، ما انفقتم»
6- انفاقها جبران مىشود. «فهو یخلفه» و خداوند ضامن جبران است. «فهو یخلفه»
7- انفاقها به بهترین صورت جبران مىشود. «خیر الرّازقین»