ترجمه
به یقین در دو گروهى كه (در جنگ بدر) با هم روبرو شدند، براى شما نشانه (و درس عبرتى) بود. گروهى در راه خدا نبرد مىكردند و گروه دیگر كه كافر بودند (در راه شیطان و هوس خود.) كفّار به چشم خود مسلمانان را دو برابر مىدیدند (واین عاملى براى ترس آنان مىشد) وخداوند هر كس را بخواهد به یارى خود تأیید مىكند. همانا در این امر براى اهلبینش، پند وعبرت است.
نکته ها
این آیه مربوط به جنگ بدر است كه دو گروهِ مسلمانان و كفّار در برابر یكدیگر قرار گرفتند. در این نبرد تعداد مسلمانان سیصد وسیزده نفر بود كه هفتاد وهفت نفر آنها از مهاجرین و دویست وسى وشش نفر از انصار بودند. پرچمدار مهاجرین حضرت على علیه السلام و پرچمدار انصار سعدبن عباده بود. مسلمانان هفتاد شتر، دو اسب، شش زره و هشت شمشیر داشتند، ولى لشكر كفر بیش از هزار رزمنده و صد اسبسوار داشت. مسلمانان در آن جنگ با دادن بیست ودو شهید - 14 نفر از مهاجرین و8 نفر از انصار - بر دشمن كافر با 70 كشته و70 اسیر پیروز شدند.
جنگ بدر با پیش بینى قبلى انجام نشد. هدف، مصادره اموال كفّار به تلافى مصادرهى اموال مسلمین مهاجر از مكّه بود كه به جنگ و برخورد نظامى انجامید. «فى فئتین التقتا»
سؤال: در این آیه مىخوانیم كه كفّار، مسلمانان را دو برابر دیدند؛ «یرونهم مثلیهم» در حالى كه در آیه 44 سوره انفال مىخوانیم: مسلمانان در چشم كفّار كم جلوه كردند؛ «یقلّلكم فى اعینهم» چگونه چنین چیزى ممكن است؟
پاسخ: در آغاز جنگ، مسلمین را كم دیدند تا جرأت هجوم پیدا كنند و از كفّار مكّه كمك نخواهند، ولى در هنگام جنگ، آنان را زیادى دیدند و خود را باختند. بنابراین كم دیدن و زیاد دیدن در دو مرحله و دو زمان بود، لذا تناقضى نیست.[15]
15) تفسیر صافى.
پيام ها
1- هدف جنگ باید خدا و دین خدا باشد. «فى سبیل اللّه»
2- رزمندگان مسلمان داراى یك هدف هستند. «فئة تقاتل فى سبیل اللّه» (ولى رزمندگان كافر هركدام براى هدفى به جنگ آمدهاند.)
3- آنجا كه خدا بخواهد دیدها، برداشتها و افكار عوض مىشود. با همین چشم همین جمعیّت را دو برابر مىبیند. «یرونهم مثلیهم رأى العین»
4- یكى از امدادهاى غیبى، ایجاد رُعب در دل دشمنان است. «یرونهم مثلیهم... و اللّه یؤیّد»
5 - جنگ بدر نشان داد كه اراده خداوند بر اراده خلق غالب، و تنها امكانات مادّى، عامل پیروزى نیست. «یؤیّد بنصره من یشاء»
6- گرچه خداوند هر كس را بخواهد یارى مىكند؛ «من یشاء» ولى شرط یارى آن است كه مردم در مقام نصرت دین او بپاخیزند.[16] «فى سبیل اللّه»
7- هدف از بیان تاریخ باید عبرت و پندگیرى باشد. «لعبرة»
8 - گرچه حوادث براى همه مایهى پند و عبرت است؛ «كان لكم آیة» ولى درس گرفتن از نشانهها، بصیرت وبینش مىخواهد. «لعبرة لأولى الأبصار»
9- كسانى كه از جنگ بدر درس نگیرند، صاحب بصیرت نیستند. «لعبرةلاولى الابصار»
16) در جاى دیگر نیز مىفرماید: «ان تنصروا اللّه ینصركم» محمّد، 7.