ترجمه
عشق وعلاقه به زنان وفرزندان پسر واموال زیاد از طلا ونقره واسبان ممتاز وچهارپایان و كشتزارها كه همه از شهوات و خواستههاى نفسانى است، در نظر مردم جلوه یافته است، (در حالى كه) اینها بهرهاى گذرا از زندگانى دنیاست و سرانجام نیكو تنها نزد خداوند است.
نکته ها
«قَناطیر» جمع «قِنطار» به معناى مال زیاد است وآمدن كلمهى «مُقَنطرة» به دنبال آن، براى تأكید بیشتر است. نظیر اینكه بگوییم: آلاف و اُلوف، هزاران هزار.
«خَیل» به معناى اسب و اسب سوار، هردو آمده است و «مُسَوّمة» یعنى نشاندار. اسبهایى كه به خاطر زیبایى اندام و یا تعلیمى كه مىدیدند، داراى برجستگىهاى خاصّى مىشدند، به آنها «خَیل مُسوّمة» مىگفتند.
جلوهكردن دنیا در نظر انسان، گاهى از طریق خیالات شخصى و گاهى از سوى شیطان و گاهى از جانب اطرافیان متملّق صورت مىگیرد. از طریق اوهام شخصى: «یحسبون انّهم یُحسِنون صُنعاً»[17] و «فرَآه حسَناً»[18] و از سوى شیطان: «زُیّن لهم الشیطان اعمالهم»[19] و از طرف اطرافیان متملّق «زُیّن لفرعون سوء عمَله»[20]
مصادیق جلوههاى دنیا كه در آیه ذكر شده، با توجّه به زمان نزول آیه است و مىتواند در هر زمانى مصادیق جدیدى داشته باشد. طلا و نقره، كنایه از ثروت اندوزى، و اسب كنایه از مركب و وسیلهى نقلیّه است.
سؤال: با اینكه خداوند زینت بودن مال و فرزند را پذیرفته است؛ «المال و البنون زینة الحیوة الدنیا»[21] پس چرا این آیه در مقام انتقاد است؟
پاسخ: زینت بودن چیزى، غیر از دلبستگى به آن است. در این آیه انتقاد از دلبستگى شدید است كه از آن به «حبّ الشهوات» تعبیر مىكند.
كلمهى «بَنین» شامل دختران نیز مىشود، نظیر اینكه مىگوییم: عابرین محترم از پیادهرو حركت كنند كه شامل زنان عابر نیز مىشود.
امام صادقعلیه السلام با استناد به «حبّ الشهوات من النساء...» فرمودند: مردم در دنیا و آخرت از چیزى بیشتر از زنان لذّت نمىبرند... اهل بهشت نیز بیش از هر چیز به نكاح تمایل دارند تا خوردنىها و آشامیدنىها.[22]
این روایت دلیل تقدّم «النساء» را بر دیگر موارد بیان مىكند.
17) كهف، 104.
18) فاطر، 8.
19) انعام، 43.
20) غافر، 37.
21) كهف، 46.
22) كافى، ج 5، ص321.
پيام ها
1- علاقهى طبیعى به مادّیات، در نهاد هر انسانى وجود دارد، آنچه خطرناك است فریب خوردن از زینتها وجلوههاى آن، وعدم كنترل دلبستگىهاست. «زُیّن للنّاس...»
2- جلوهى دنیا براى مردمِ عادّى است، نه افراد فرزانه.[23] «زُیّن للناس»
3- علاقهى بیش از حدّ به زن وفرزند، بیش از هر چیز مایهى دلبستگى انسان به دنیا مىگردد. «حبّ الشهوات من النساء والبنین»
4- مراقب باشیم كه زینتها وجلوههاى دنیا، مقدّمهى غفلت از آخرت است. «زُیّن للناس... واللّه عنده حسن المآب»
5 - یكى از عوامل بد عاقبت شدن، شیفتگى و دلبستگى به دنیاست. زیرا عاقبت نیكو تنها نزد خداست. «زُیّن للناس... واللّه عنده حسن المآب»
6- یكى از شیوههاى تربیتى، تحقیر مادّیات و بیان عظمت معنویات است. «ذلك متاع الحیوة الدنیا واللّه عنده حسن المآب»
7- بهترین راه براى كنترل علائق مخرّب، مقایسه آن با الطاف جاودانهى الهى است. «واللّه عنده حسن المآب»
23) در نظر همسر فرعون كه فرزانهى تاریخ است، كاخ و طلاى او بىارزش است. «نجّنى من فرعون و عمله». تحریم، 11.