ترجمه
(اى رسول ما!) پس به خاطر رحمتى از جانب خدا (كه شامل حال تو شده،) با مردم مهربان گشتهاى و اگر خشن و سنگدل بودى، (مردم) از دور تو پراكنده مىشدند. پس از (تقصیر) آنان درگذر و براى آنها طلب آمرزش كن و در امور با آنان مشورت نما، پس هنگامى كه تصمیم گرفتى (قاطع باش و) بر خداوند توكّل كن. براستى كه خداوند توكّل كنندگان رادوست مىدارد.
نکته ها
گرچه محتواى آیه دستورات كلّى است، لكن نزول آیه دربارهى جنگ اُحد است. زیرا مسلمانانى كه در جنگ احد فرار كرده و شكست خورده بودند، در آتش افسوس وندامت وپشیمانى مىسوختند. آنان اطراف پیامبر را گرفته وعذرخواهى مىنمودند، خداوند نیز با این آیه دستور عفو عمومى آنان را صادر نمود.
كلمهى «شُوْر» در اصل به معنى مكیدن زنبور، از شیرهى گلهاست. در مشورت كردن نیز انسان بهترین نظریهها را جذب مىكند. مولوى مىگوید:
كاین خردها چون مصابیح، انور است
بیست مصباح ،از یكى روشنتر است.
پيام ها
1- نرمش با مردم، یك هدیهى الهى است. «فبما رحمة من اللّه لنت لهم»
2- افراد خشن و سختگیر نمىتوانند مردمدارى كنند. «لانفضّوا من حولك»
3- نظام حكومتى اسلام، بر مبناى محبّت و اتصال به مردم است. «حولك»
4- رهبرى و مدیریّت صحیح، با عفو و عطوفت همراه است. «فاعف عنهم»
5 - خطاكارانِ پشیمان و گنهكاران شرمنده را بپذیریدو جذب كنید. «فاعف عنهم و استغفرلهم و شاورهم»
6- ارزش مشورت را با ناكامىهاى موسمى نادیده نگیرید.[167] «وشاورهم»
7- در مشورتِ پیامبر، تفقّد از نیروها، شكوفایى استعدادها، شناسایى دوستان از دشمنان، گزینش بهترین رأى، ایجاد محبّت و علاقه و درس عملى براى دیگران نهفته است. «وشاورهم»
8 - ظلمى را كه به تو كردند، عفو كن؛ «فاعف عنهم» براى گناهى كه نسبت به خدا مرتكب شدند، طلب آمرزش كن؛ «واستغفرلهم» در مسائل سیاسى اجتماعى، آنان را طرف مشورت خود قرار ده. «وشاورهم»
9- استغفارِ پیامبر دربارهى امّتش، به دستور خداست. پس مورد قبول نیز هست. «واستغفر لهم»
10- مشورت، منافاتى با حاكمیّت واحد و قاطعیّت ندارد. «وشاورهم... و اذا عزمتَ»
11- در كنار فكر و مشورت، توكّل بر خدا فراموش نشود. «فتوكّل»
12- ابتدا مشورت و سپس توكّل، راه چارهى كارهاست، خواه به نتیجه برسیم یا نرسیم. «شاورهم... فتوكّل... انّ اللّه یحبّ المتوكّلین»