ترجمه
و كسانى كه كافر شدند، مپندارند مهلتى كه به آنان مىدهیم برایشان خوب است، همانا به آنان مهلت مىدهیم تا بر گناه (خود) بیفزایند و براى آنان عذابى خواركننده است.
نکته ها
قرآن، واژهى «گمان نكنید» را بارها خطاب به كفّار و منافقین و افراد سست ایمان بكار برده، و این بخاطر آن است كه این افراد از واقعبینى و تحلیل درست و روشن ضمیرى لازم محرومند. آنها آفرینش را بیهوده، شهادت را نابودى، دنیا را پایدار، عزّت را در گرو تكیه به كفّار و طول عمر خود را مایهى خیر و بركت مىپندارند كه قرآن بر همهى این پندارها قلم بطلان كشیده است.
اهل كفر، داشتن امكانات، بدست آوردن پیروزىها و زندگى در رفاه خود را نشان شایستگى خود مىدانند، در حالى كه خداوند آنان را به دلیل آلودگى به كفر و فساد، مهلت مىدهد تا در تباهى خویش غرق شوند.
در تاریخ مىخوانیم كه وقتى یزید امام حسینعلیه السلام را به شهادت رساند، خاندان آن حضرت را همراه زینب كبرىعلیها السلام به اسارت به شام بردند. یزید در مجلس خود با غرور تمام خطاب به حضرت زینب گفت: «دیدید كه خدا با ماست»، حضرت در پاسخ او، این آیه را خواند و فرمود: من ترا پست و كوچك و شایسته هرگونه تحقیر مىدانم. هر آنچه مىخواهى انجام بده، ولى به خدا سوگند كه نور خدا را نمىتوانى خاموش كنى. آرى، براى چنین افراد خوشگذرانى، عذاب خوار كننده آماده شده، تا عزّت خیالى و دنیایى آنان، با خوارى و ذلّت در آخرت همراه باشد.
مجرومان دوگونهاند: گروهى كه قابل اصلاحند و خداوند آنها را با موعظه و حوادث تلخ و شیرین، هشدار داده و بیدار مىكند، و گروهى كه قابل هدایت نیستند، خداوند آنها را به حال خویش رها مىكند تا تمام قابلیّتهاى آنان بروز كند. به همین جهت امام باقر علیه السلام ذیل این آیه فرمود: مرگ براى كفّار یك نعمت است، زیرا هر چه بیشتر بمانند زیادتر گناه مىكنند.[198]
حضرت علىعلیه السلام دربارهى «انّما نملى لهم لیزدادوا اثماً» فرمود: چه بسیارند كسانى كه احسان به آنان (از جانب خداوند)، استدراج و به تحلیل بردن آنان است و چه بسیارند كسانى كه به خاطر پوشانده شدن گناه و عیوبشان، مغرورند و چه بسیارند افرادى كه به خاطر گفتههاى خوب درباره آنان مفتون شدهاند. خداوند هیچ بندهاى را به چیزى همانند «املاء» مبتلا نكرده است.[199]
198) تفسیر نورالثقلین.
199) تحفالعقول، ص 203.
پيام ها
1- كفر، مانع شناخت حقیقت است. «لا یحسبن الّذین كفروا...»
2- كوتاه یا بلند بودن عمر وزمان رفاه، بدست خداست. «نملى لهم... نملى لهم»
3- همهى انسانها دنبال خیر هستند، لكن بعضى در مصداق اشتباه مىكنند. «لایحسبن... خیر لانفسهم»
4- مهلتهاى الهى، نشانهى محبوبیّت نیست. «لایحسبنّ... خیر لانفسهم»
5 - نعمتها به شرطى سودمند هستند كه در راه رشد و خیر قرار گیرند، نه شرّ و گناه. «انما نملى لهم لیزدادوا اثماً»
6- طول عمر مهم نیست، بهره از عمر مهم است. «انّما نملى لهم»
امام سجاد علیه السلام در دعاى مكارمالاخلاق چنین مىفرماید: خدایا! اگر عمر من چراگاه شیطان خواهد شد، آن را كوتاه بگردان.
7- زود قضاوت نكنید، پایان كار و آخرت را نیز به حساب بیاورید. «انّما نملى لهم خیر... و لهم عذاب مهین»
8 - رفاه و حاكمیّت ستمگران، نشانهى رضاى خداوند از آنان نیست. چنانكه دلیلى بر سكوت ما در برابر آنان نمىباشد. «نملى لهم... لهم عذاب مهین»
9- عذابهاى آخرت، انواع و مراحل متعدّد دارد. «عذاب الیم» در آیه قبل، و «عذاب مهین» در این آیه.