ترجمه
آنگاه كه شما به سوى غنایم (خیبر) حركت كردید تا آنها را برگیرید، متخلّفان (از حدیبیّه) مىگویند، بگذارید به دنبال شما بیاییم، آنان مىخواهند كلام خدا را (كه فرموده است: غیراز اصحاب حدیبیّه در خیبر شركت نكنند)، تغییر دهند. (به آنان) بگو: شما هرگز نباید دنبال ما بیائید، این گونه خداوند (درباره شما) از قبل گفته است. پس آنان بزودى مىگویند كه شما نسبت به ما حسد مىبرید (و نمىخواهید ما نیز از غنایم بهرهاى ببریم. چنین نیست)، ولى آنان جز اندكى نمىفهمند.
نکته ها
در شأن نزول آیه آمده است كه خداوند به پیامبرش دستور داد: كسانى حق دارند در جبهه خیبر شركت كنند كه در حدیبیّه حضور داشتهاند. ولى متخلّفان حدیبیه مىخواستند این دستور را تغییر دهند و با اینكه در حدیبیّه حضور نداشتند، تصمیم گرفتند براى جبران تخلّف گذشته خود و یا به خاطر اینكه در خیبر غنایم زیادى به دست مىآمد، حضور داشته باشند، نزول این آیه ماهیت آنان را برملا مىكند.(19)
آیاتِ 12 و 13 دلیل عدم شركت در حدیبیّه را سوء ظن به خدا و ضعف ایمان مطرح كرد. افرادى كه در حدیبیه حضور نداشتند، مىخواستند با شركت در خیبر نشان دهند كه ایمان دارند و سوءظنى در كار نیست و سخن خداوند در مورد آنان صادق نیست.
19) تفسیر مجمع البیان.
پيام ها
1- جبران شكستها و تقویت روحیهى مؤمنان لازم است. خداوند مشكلات حدیبیّه را با غنائم خیبر جبران مىكند. «انطلقتم الى مغانم» (به جاى «انطلقتم الى الجهاد»)
2- گروهى فرصتطلب، به هنگام تقسیم غنایم اعلام وجود مىكنند. «مغانم لتأخذوها ذرونا نتّبعكم»
3- تغییر و تبدیل سخن و فرمان خداوند، یكى از خواستههاى متخلّفان است. «یریدون ان یبدلوا كلام اللّه»
4- براى رزمندگان باید حساب ویژهاى باز كرد و مخالفان را طرد نمود. «قل لن تتّبعونا»
5 - كلام خود را مستند به كلام خدا كنید. «قل... كذلكم قال اللّه»
6- از تهدید و تهمت نباید ترسید. «فسیقولون بل تحسدوننا»
7- شیوه رفتار و شعار دشمن، تابع شرایط است و مدام در حال تغییر است. ابتدا قصد تغییر كلام اللّه را دارد، ولى همین كه موفّق نمىشود، تغییر موضع داده و به مؤمنان نسبت حسادت مىدهد. «فسیقولون... ذرونا نتّبعكم... فسیقولون بل تحسدوننا»
8 - كسانى كه سطحىنگرند، در تحلیل و تفسیر آثار رفتارهاى ناشایست خود، به انحراف كشیده شده و به جاى اینكه دلیلِ از دست دادن الطاف الهى را سوء سابقه خود بدانند، آن را حسادت مؤمنان مىدانند. «بل تحسدوننا بل لایفقهون الا قلیلا»