ترجمه
آن اعراب بادیه‌نشین گفتند: ما ایمان آورده‌ایم، به آنان بگو: شما هنوز ایمان نیاورده‌اید، بلكه بگوئید: اسلام آورده‌ایم و هنوز ایمان در دلهاى شما وارد نشده است و اگر خدا و رسولش را اطاعت كنید، خداوند ذرّهاى از اعمال شما كم نمىكند. همانا خداوند آمرزنده مهربان است.
نکته ها
مراد از اعراب، بادیهنشینانند كه بعضى آنان مؤمن بودند، چنانكه در سورهى توبه از آنان تجلیل شده است: «و مِن الاَعراب مَن یُؤمن بِاللَّهِ و الیومِ الآخر»(128)، ولى بعضى از آنان خود را بالاتر از آنچه بودند مىپنداشتند و ادّعاى ایمان مىكردند، در حالى كه یك تازه مسلمانى بیش نبودند.
تفاوت اسلام با ایمان
1. تفاوت در عمق.
اسلام، رنگ ظاهرى است، ولى ایمان تمسّك قلبى است. امام صادقصلى الله علیه وآله به مناسبت آیهى «و مَن اَحسَنُ من اللَّه صِبغَة»(129) فرمود: رنگ الهى اسلام است، و در تفسیر آیهى «فقد استَمسَك بِالعُروَة الوثقى»(130) فرمود: تمسّك به ریسمان محكم الهى، همان ایمان است.(131)
2. تفاوت در انگیزه.
گاهى انگیزهى اسلام آوردن، حفظ یا رسیدن به منافع مادّى است، ولى انگیزهى ایمان حتماً معنوى است. امام صادقعلیه السلام فرمودند: با اسلام آوردن، خون انسان حفظ مىشود و ازدواج با مسلمانان حلال مىشود، ولى پاداش اخروى بر اساس ایمان قلبى است.(132)
3. تفاوت در عمل.
اظهار اسلام، بدون عمل ممكن است، ولى ایمان باید همراه عمل باشد، چنانكه در حدیث مىخوانیم: «الایمانُ اِقرارٌ وعَمَل و الاسلام اِقرارٌ بلاعَمَل»(133) بنابراین در ایمان، اسلام نهفته است، ولى در اسلام ایمان نهفته نیست.
در حدیث دیگرى، اسلام، به مسجد الحرام وایمان به كعبه تشبیه شده كه در وسط مسجدالحرام قرار گرفته است.(134)
امام باقرعلیه السلام فرمود: ایمان، چیزى است كه در قلب مستقر مىشود و انسان به وسیله آن به خدا مىرسد و عمل، آن باور قلبى را تصدیق مىكند. ولى اسلام چیزى است كه در گفتار و رفتار ظاهر مىگردد، گرچه در قلب جاى نگرفته باشد.(135)
4. تفاوت در رتبه.
در حدیث مىخوانیم: ایمان، بالاتر از اسلام و تقوا، بالاتر از ایمان و یقین، بالاتر از تقوا است و در میان مردم چیزى كمیابتر از یقین نیست.(136)
128) توبه، 99.
129) بقره، 138.
130) بقره، 256.
131) كافى، ج2، ص 14.
132) كافى، ج2، ص 24.
133) كافى، ج2، ص24.
134) كافى، ج2، ص52.
135) كافى، ج2، ص26.
136) كافى، ج2، ص51.
پيام ها
1- به هر ادّعا و شعارى گوش ندهیم. «و قالتِ الاَعراب آمنّا»
2- ادّعاهاى نابجا را مهار كنیم. «قل لم تؤمنوا»
3- هر كس حریم خود را حفظ كند و بیش از آنچه هست خود را مطرح نكند. «قولوا اَسلَمنا»
4- اسلام، امرى ظاهرى است، ولى ایمان، به دل مربوط است. «فى قلوبكم»
5 - با مدّعیان كمال باید به گونهاى سخن گفت كه از رسیدن به كمال ناامید نشوند. «و لمّا یَدخُل الایمان فى قلوبكم»
6- راه رسیدن به ایمان، اطاعتِ عملى است، نه ادّعاى زبانى. «لما یدخل الایمان... و ان تُطیعوا اللَّه و رسوله...»
7- اطاعت از پیامبرصلى الله علیه وآله در كنار اطاعت از خدا آمده است و این نشانهى عصمت پیامبر است كه باید او را بدون چون وچرا اطاعت كرد. «ان تُطیعوا اللَّه ورسوله»
8 - خداوند، عادل است وذرّهاى از پاداش عمل انسان را كم نمىكند. (مدیریّت صحیح آن است كه ذرّهاى از حقوق دیگران كمگذاشته نشود.) «لا یَلِتكم من اعمالكم شیئاً»
9- اطاعت از خدا و رسول، زمینه دریافت بخشش و رحمت الهى است. «تطیعوا... انّ اللّه غفور رحیم»