ترجمه
همانا كسانى كه نزد پیامبر (از روى ادب و احترام) صدایشان را پایین مىآورند، آنان كسانى هستند كه خداوند دلهایشان را براى (پذیرش) تقوا آزمایش (و آماده) كرده و آمرزش و پاداش بزرگ مخصوص آنها است.
نکته ها
«غَضّ» به معناى پایین آوردن و كوتاه كردن است. این واژه در قرآن، هم در مورد كوتاه كردن صدا به كار رفته و هم در مورد كوتاه كردن نگاه ؛ چنانكه در مورد نگاه به نامحرمان، قرآن مىفرماید: «قل للمؤمنین یغضّوا من ابصارهم»(31)
اگر ادب در كلام لازم است، در رفتار و كردار، به طریق اولى لازم است.
آهسته سخن گفتن، نشانهى ادب، تواضع، وقار و آرامش انسان است.
قرآن در این آیه مىفرماید: خداوند دلهاى افراد را آزمایش مىكند، تا میزان پاكى و تقواى درون آنها را آشكار سازد. زیرا چه بسیار افراد ریاكارانه اظهار ادب و تواضع مىكنند، ولى در درون متكبّرند.
پاداشهاى الهى معمولاً با صفات «كَریم»، «عَظیم»، «كَبیر» و «غَیر مَمنُون» (پیوسته) همراه است و این بخاطر آن است كه سرچشمه این پاداشها، رحمت و لطف بىنهایت خدا است.
ادب در گفتار
این آیه ادب سخن گفتن با رسول خدا را بیان مىكند، در اینجا مناسب است به دستوراتى كه اسلام براى نوع سخن و گوینده و چگونگى بیان او دارد، اشاره كنیم:
1. سخن باید واقعى و حقیقى باشد. «بِنَباءٍ یَقین»(32)
2. گفتار بایستى دل پسند باشد. «الطّیّب مِن القَول»(33)
3. سخن باید رسا و شفّاف باشد. «قَولاً بَلیغاً»(34)
4. بعضى از گفتار باید نرم بیان شود. «قولاً لَیّناً»(35)
5. سخن باید بزرگوارانه بیان شود. «قَولاً كریماً»(36)
6. سخنى باشد كه پذیرش و عمل آن آسان باشد. «قَولاً مَیسوراً»(37)
7. در گفتار هیچ گونه لغو و باطلى نباشد. «اِجتَنِبوا قَول الزّور»(38)، «عن اللَّغو مُعرضون»(39)
8. گفتار باید همراه با كردار باشد وگرنه قابل سرزنش است. «لِمَ تَقولون مالا تَفعلون»(40)
31) نور، 30.
32) نمل، 22.
33) حج، 24.
34) نساء، 63.
35) طه، 44.
36) اسراء، 23.
37) اسراء، 28.
38) حج، 30.
39) مؤمنون، 3.
40) صف، 2.
پيام ها
1- هم خلافكار را توبیخ كنیم و هم درستكار را تشویق. (در آیهى قبل كسانى كه در محضر پیامبرصلى الله علیه وآله بلند صحبت كردند توبیخ شدند، و در این آیه و آیات بعد، افراد مؤدّب تشویق مىشوند.) «انّ الّذین یَغضّون... لهم مغفرة...»
2- ادبهاى مقطعى و لحظهاى، نشان دهندهى عمق تقوا نیست. «یَغضّون اصواتهم» (فعل مضارع، نشانهى استمرار و تداوم است)
3- در قرآن هرجا «مغفرت» و«اجر» آمده، ابتدا سخن از مغفرت است. زیرا تا از گناه پاك نشویم، نمىتوانیم الطاف الهى را دریافت كنیم. «لهم مغفرة و اجر عظیم»
4- لازمهى ایمان و تقوا، عصمت از گناه نیست، چه بسا افراد مؤمن متّقى كه گرفتار لغزش و گناه مىشوند امّا به زودى جبران مىكنند. «لهم مغفرة»