ترجمه
مگر در آفرینش نخستین عاجزیم (تا از باز آفریدن شما در رستاخیز ناتوان باشیم)، بلكه آنان از آفرینش جدید در اشتباه و تردیدند.
و همانا ما انسان را آفریدهایم و هر چه را كه نفسش او را وسوسه مىكند مىدانیم و ما از شریان و رگ گردن به او نزدیكتریم (و بر او مسلّطیم).
نکته ها
كلمه «عیینا» از «عى» به معناى عجز و ناتوانى، «لَبس» به معناى خلط و اشتباه و مشتبه شدن است.
«وسوسه» در لغت به معناى صداى آهسته است و در اصطلاح، كنایه از افكار ناپسندى است كه بر فكر و دل انسان مىگذرد.
كلمه «ورید» از ریشهى «ورود» به معناى رفتن به سراغ آب است. از آنجا كه این رگ، شاهراه گردش خون میان قلب و دیگر اعضاى بدن است، آن را «ورید» گفتهاند.
براى ارشاد منحرفان، از هر شیوه صحیحى باید استفاده كرد. در آیات قبل نمونههایى از قدرت خداوند در هستى و نمونههایى از سرنوشت شوم كسانى كه تكذیب مىكردند، بیان شد. این آیات، وجدان و عقل مردم را مخاطب قرار داده كه مگر ما در آفرینش اول عاجز شدیم تا از آفرینش دوم بازمانیم.
مشابه جملهى «نحن أقرب الیه من حبل الورید»، این آیه است: «انّ اللّه یحول بین المرء و قلبه»(15) خداوند میان انسان و قلب او حایل مىشود.
سرچشمهى وسوسه، سه چیز است:
الف) نفس و خواهشهاى نفسانى. «توسوس به نفسه»
ب) شیطان. «فوسوس لهما الشیطان»(16)
ج) بعضى انسانها و جنّیان. «الّذى یوسوس فى صدور النّاس من الجِنّة والناس»(17)
علم خداوند به امور ما به دو علت است:
الف) چون آفریدگار ماست و خالق، مخلوق خود را مىشناسد: «الا یعلم من خلق»(18)،
«و لقد خلقنا الانسان و نعلم ما توسوس به نفسه»
ب) چون بر ما احاطه دارد. «نعلم... و نحن أقرب الیه من حبل الورید»
لذا علم خدا دقیق، گسترده و بى واسطه است.
ریشهى شك در معاد دو چیز است:
یكى اینكه خدا از كجا مىداند هر كس چه كرده و ذرّات او در كجاست؟
دیگر اینكه از كجا مىتواند دوباره بیافریند؟
این آیه به هر دو جواب مىدهد:
او مىتواند، چون قبلاً انسان را آفریده است. «ولقد خلقنا الانسان»
او مىداند، چون وسوسههاى نادیدنى را هم مىداند. «نعلم ما توسوس به نفسه»
15) انفال، 24.
16) اعراف، 20.
17) ناس، 5 و 6.
18) ملك، 14.
پيام ها
1- آفرینش هر موجود، گواه بر قدرت آفریدگار بر آفرینش مجدد آن است. اگر آفریدن اول ممكن بود، خلقت دوباره نیز ممكن است. «افعیینا بالخلق الاول»
2- در گفتگو با مخالف، كوتاهترین و رساترین كلمات را بكار ببرید. «افعیینا بالخلق الاول» (ممكن شمردن یكى و محال شمردن دیگرى تناقض است)
3- كافران، دلیلى بر انكار معاد ندارند، تنها شك و تردید است. «بل هم فى لبس من خلق جدید»
4- اگر مىخواهید عقیدهاى سالم داشته باشید باید وسوسهها را از خود دور كرده و نفس خود را اصلاح كنید. (انكار قیامت به خاطر آن است كه خود را از وسوسهها پاك نكردهاید.) «بل هم فى لبس... و نعلم ما توسوس به نفسه»
5 - علم و احاطهى خداوند به بشر، در طول حیات اوست. «نحن أقرب الیه من حبل الورید»