ترجمه
و یاران راست، چه هستند یاران راست.
در كنار درختان سدر بى خار.
و درختان موز كه میوههایش به صورت فشرده رویهم چیده.
و آبىریزان (از آبشارها) .
و میوهاى فراوان .
كه نه تمام مىشود و نه از مصرف آن جلوگیرى مىگردد.
و سایهاى پایدار.
و هم خوابگانى والا قدر.
كه ما آنان را به نوع خاصى آفریدیم.
پس آنان را دوشیزه و باكره قرار دادیم.
زنانى هم سن و سال و شوهر دوست.
(این نعمتها) براى اصحاب یمین است.
كه گروهى از امتهاى قبل.
وگروهى از امّتهاى بعدى هستند.
نکته ها
«سِدر» درختى است كه سایه گستردهاى دارد. «مخضود» گیاهى كه تیغ آن شكسته وبىخار باشد. «منضود» به معناى متراكم است، «مسكوب» یعنى ریزان همچون آبشار و «اتراب» یعنى همانند و همسن وسال، مانند «ترائب» به معنى دندههاى سینه كه مشابه یكدیگرند.
«طلح» جمع «طلحه»، به معناى درخت موز است. چنانكه در روایتى از حضرت علىعلیه السلام نیز به این معنا آمده است.(34) البتّه بعضى مفسّران، مراد از «طلح» را درخت امّ غیلان مىدانند كه همان درخت اقاقیا مىباشد كه داراى گلهاى بسیار خوشبو است.(35)
گرچه «فُرُش» جمع «فراش» به زمین و مركب و تشك و فرش و تخت گفته شده و «مرفوعة» به معناى نفیس و گرانبها مىباشد، چنانكه پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: در بهشت فرشهایى از ابریشم با رنگهاى گوناگون روى یكدیگر قرار داده شده است.(36) ولى ظاهراً مراد از «فُرش» در اینجا، همسران و همخوابگان و مراد از «مرفوعة»، ارزشمند بودن آنان به خاطر عقل و كمال و جمال است، چنانكه به دنبال آن مىخوانیم: «انّا أنشأناهنّ اِنشاءً»
«عُرُب» جمع «عروب» به زنى گفته مىشود كه خندان و طنّاز و عاشق همسر و نسبت به او فروتن باشد.
«اصحاب الیمین» همان كسانى هستند كه در آیه 8 به «اصحاب المیمنة» نامیده شدند. از آنجا كه در قیامت نامه عمل خوبان را به دست راستشان مىدهند و اهل یُمن و سعادت شدهاند، آنان را اصحاب یمین نامیدهاند.
در روایتى مىخوانیم كه پیامبرصلى الله علیه وآله به امّ سلمه فرمود: خداوند پیر زنان سفید موى مؤمن را در قیامت به صورت دختركانى جوان و زیبا قرار مىدهد.(37)
در پایان پاداش مقرّبان فرمود: «جزاء بما كانوا یعملون» تمام پاداشها و نعمتها جزاى عملكرد آنان بود، ولى در این آیات، پس از نعمتهایى كه براى اصحاب یمین بیان شد، جملهى «جزاء بما كانوا» نیامده است، گویا همه اینها لطف الهى است.
نعمتهاى دنیوى آفاتى دارد؛ ولى در بهشت و نعمتهاى بهشتى هیچ نقص و آفتى نیست؛ مثلاً:
گیاهش تیغ دارد، ولى گیاه بهشت تیغ ندارد. «مخضود»
سایهاش موقّت است، ولى در بهشت سایه درختها دائمى است. «ظل ممدود»
میوههاى دنیا یا نایاب است یا موسمى، ولى در قیامت میوهها زیاد و دائمى و در دسترس همه و بدون ضرر و زیان است. «كثیرة، لامقطوعة و لاممنوعة»
همسران در دنیا، گاهى متناسب نیستند، ولى در بهشت از هر جهت متناسبند، «أترابا» گاهى عاشق همسرشان نیستند، ولى در بهشت همه عاشقند، «عُرباً» گاهى بیوه هستند، ولى در بهشت همه باكرهاند، «أبكارا» در یك كلام، همسران در قیامت، آفرینش جدیدى دارند. «انشأناهن انشاءً»
چون انبیاى گذشته زیاد بودند، اوصیاى آنها نیز زیاد بودهاند، لذا دربارهى تعداد مقرّبان فرمود: «ثلّة من الاوّلین و قلیل من الاخرین» مقرّبان از میان امتهاى گذشته بیش از مقرّبان این امّت است.
27) كافى، ج1، ص11.
28) زمر، 15.
29) مفاتیح الجنان.
30) واقعه، 90 و 91.
31) اعراف، 46.
32) رعد، 23 و 24.
33) یس، 58 .
34) تفسیر نورالثقلین.
35) تفسیر راهنما.
36) تفسیر نورالثقلین؛ كافى، ج2، ص97.
37) تفسیر نورالثقلین.
پيام ها
1- اصحاب یمین در قیامت، جایگاه بس والا و اعجاب برانگیزى دارند. «و اصحاب الیمین ما اصحاب الیمین»
2- گرچه دانشمندان به برخى خواص برگ سدر پى بردهاند، امّا در اینكه چه تأثیرى در هوا و محیط پیرامون خود دارد، نیاز به تلاش جدید دارد. «فى سدرٍ مخضود»
3- آب جارى و ریزان، سالمتر از آب ساكن و راكد است. «ماء مسكوب»
4- بهشت و نعمتهاى بهشتى، از قبل آفریده و آماده شده است. «أنشأناهنّ»
5 - بكارت و دوشیزه بودن همسران بهشتى، مستمرّ و دائمى است و گرنه تفاوتى با دنیا ندارد. «فجعلناهنّ ابكاراً»
6- هیچ گاه جهان از افراد خوب خالى نبوده است. «ثلّة من الاولین»
7- راههاى دستیابى به سعادت و رسیدن به قرب الهى، براى همه انسانها در تمام دورانها وجود داشته است. «ثلّة من الاولین و ثلّة من الاخرین»