ترجمه
اى پیامبر! چرا چیزى را كه خداوند براى تو حلال كرده، به خاطر جلب رضاى همسرانت، بر خود حرام مىكنى. خداوند آمرزنده و مهربان است.
همانا خداوند، (راه) رهایى (از تعهّد) سوگندهایتان را (با پرداخت كفّاره) براى شما مقرّر كرده است و خداوند سرپرست شماست و او دانا و حكیم است.
نکته ها
براى این آیه، شأن نزولهاى متفاوتى بیان شده است، امّا آنچه مسلّم است پیامبر كه همسران متعدّد داشت، گاهى گرفتار رفتارهاى حسادتآمیز آنان مىشد و به خاطر جلب رضایت عمومى آنان، از حقوق مشروع خود مىگذشت. با آنكه این تحریمها، امرى شخصى بود، امّا چون پیامبر به عنوان الگوى جامعه معرّفى شده است، ممكن بود دیگران احساس كنند حكم شرعى است و از آن پیروى كنند، لذا خداوند پیامبرش را از آن برحذر مىدارد و در واقع به مردم مىفهماند كه اینگونه رفتارهاى پیامبر، شخصى بوده و نباید براى دیگران ملاك عمل قرار گیرد.
یكى از دلایلِ اینكه قرآن از طرف خداوند نازل شده است، لحن توبیخى قرآن نسبت به پیامبر در برخى آیات است، زیرا هیچ كس در كتاب رسمى و همیشگىاش، خودش را توبیخ نمىكند و همین عتابها نشانه آن است كه وحى الهى تحریف نشده است. نمونه دیگر آن را در آیه 43 سوره توبه مىخوانیم كه درباره مرخّصى دادن پیامبر براى ترك جبهه به بعضى از راحتطلبان مىفرماید: «عفا اللّه عنك لِمَ اذنت لهم»
رعایت اهم و مهمّ را فراموش نكنیم. سوگند اهمیّت دارد، ولى حفظ احكام دین مهمتر است و لذا كسى كه سوگند خورده، حلالى را بر خود حرام كند، سوگندش از طریق پرداخت كفّاره شكسته مىشود و میزان این كفّاره در آیه 89 سوره مائده آمده است: «فكفّارته اطعام عشرة مساكین من اوسط ما تطعمون اهلیكم او كسوتهم او تحریر رقبة فمن لم یجد فصیام ثلاثة ایام ذلك كفّارة ایمانكم اذا حلفتم»
تحریم پیامبر، یك محروم كردن شخصى، از طریق سوگند بود كه در این آیه، راه نجات از آن مطرح شده است.
پيام ها
1- انبیا، تحت تربیت الهى هستند. «یا ایّها النبىّ لم تحرّم»
2- حتّى پیامبر، حق ندارد بىدلیل حلال خدا را بر خود حرام كند. «یا ایّها النبىّ لِمَتحرّم»
3- خشنودى خدا بر خشنودى دیگران مقدّم است. «لمَ تحرّم... تبتغى مرضات ازواجك»
4- خواسته زن اگر فراتر از احكام الهى وحقوق همسرى باشد، نباید عملى شود. «لِمَ تحرّم... تبتغى مرضات ازواجك» (راضى كردن همسر به هر قیمت، لازم نیست.)
5 - یكى از امورى كه انسان را گرفتار مىكند، علاقه به كسب رضایت دیگران به هر قیمتى است. «تبتغى مرضات ازواجك»
6- توبیخ افراد بزرگوار باید همراه مغفرت و رحمت باشد. «یا ایّها النّبى لم تحرّم... و اللّه غفور رحیم»
7- خداوند، هم گذشته را جبران مىكند، «غفور رحیم» و هم راه را براى آینده باز مىكند. «فرض اللّه لكم تحلة ایمانكم»
8 - توبیخ وانتقاد باید همراه با بیان راه حلّ و راه گشایى باشد. «لم تحرّم... تحلّة ایمانكم»
9- در اسلام بن بست وجود ندارد. (هیچ حكمى حتّى سوگند نمىتواند تمام راهها را بر انسان ببندد.) «قد فرض اللّه لكم تحلّة ایمانكم»
10- ما عبدیم و باید مطیع مولى باشیم، حلال را حلال شمریم، گرچه به قیمت شكستن سوگند باشد. «هو مولاكم»
11- دستورات خداوند عالمانه و حكیمانه است، او مشكلات را حلّ و گرهها را باز مىكند. «فرض اللّه... و هو العلیم الحكیم»
توضيحات
سیماى سوره تحریم
این سوره دوازده آیه دارد و در مدینه نازل شده است.
نام آن برگرفته از آیه اول است كه خداوند، تحریم آنچه را بر انسان حلال شمرده، نكوهش مىكند، گرچه این تحریم، نوعى محروم كردن خود از لذّات حلال، به دلایل مختلف فردى و اجتماعى باشد.
آیات نخست سوره درباره رفتار ناشایست برخى همسران پیامبر با آن حضرت است و آیات بعدى، مؤمنان را مخاطب قرار مىدهد كه نسبت به خانواده خود و تربیت آنها مراقب باشید تا گرفتار دوزخ نشوید. آنگاه در ادامه به الگوهاى مثبت و منفى زنان اشاره نموده و در هر بُعد، دو زن را معرّفى مىفرماید. همسر نوح و لوط را به عنوان الگوى منفى و همسر فرعون و حضرت مریم را الگوى مثبت معرّفى مىكند.