ترجمه
و به (معبود) كسانى كه غیر خدا را مىخوانند ناسزا نگویید كه آنان نیز از روى جهل و دشمنى به خداوند ناسزا مىگویند. ما این گونه عمل هر امّتى را برایشان جلوه دادیم. سپس بازگشت آنان بهسوى پروردگارشان است، پس خداوند آنان را به آنچه مىكردند خبر مىدهد.
نکته ها
خداوند، انسان را چنان آفریده كه چه كارهاى خوب و چه كارهاى بد، كمكم در روح او تأثیر مىگذارد و به آن عادت مىكند. از این رو، زینتدادن كارها گاهى به خدا نسبت داده شده، «زَیَّنّا»، كه خالق این تأثیر است، و گاهى به شیطان نسبت داده شده كه از طریق وسوسه و وعده، زشتها را زیبا جلوه مىدهد. «زیّن لهم الشّیطان» [446]
حضرت على علیه السلام در جنگ صفّین به سربازان خود توصیه مىكرد كه به پیروان معاویه دشنام و ناسزا نگویند، بلكه سیماى آنان را مطرح كنند كه بهتر از دشنام است. [447]
امیرالمؤمنین علىعلیه السلام فرمودند: از مصادیقِ دشنام به خدا، دشنام به ولىّ خداست. [448]
حساب لعن و نفرین و برائت، از حساب دشنام و ناسزا جداست. لعن و برائت كه در آیات دیگر قرآن از سوى خداوند اعلام شده، در واقع بیانگر اظهار موضعِ ما در برابر ستمگران و مشركان است كه بیزارى خود را از راه آنان اعلام مىكنیم. «لعنة اللّه على الظالمین» [449] ، «برائة من اللَّه...» [450]
446) انعام، 43.
447) نهجالبلاغه، كلام 206.
448) تفسیر المیزان.
449) هود، 18.
450) توبه، 1.
پيام ها
1- احساسات خود را نسبت به مخالفان كنترل كنیم و از هرگونه بد دهنى و ناسزا بپرهیزیم. «لاتسبّوا»
2- به بازتاب برخوردهاى خود توجّه كنیم. «لاتسبّوا... فیسبّوااللَّه»
3- با فحش و ناسزا، نمىتوان مردم را از مسیر غلط باز داشت. «لا تسبّوا»
4- ناسزاگویى، عامل بروز دشمنى و كینه و ناسزا شنیدن است. «لاتسبّوا... فیسبّوا... عَدْواً»
5 - دشنام، یا نشانه نداشتن منطق است، یا نداشتن ادب و یا صبر. (مسلمان با پرهیز از ناسزا، باید نشان دهد كه صبر و منطق و ادب دارد.) «لا تسبّوا»
6- هر كارى كه سبب توهین به مقدّسات شود، حرام است. «فیسبّوا اللَّه»
7- استفاده از حربهى دشنام وناسزا، در نهى از منكر و تبلیغات ومناظرات ممنوع است. «لاتسبّوا»
8 - كارى كه سبب كشیدهشدن دیگران به گناه وحرام مىشود، حرام است. [451] «لاتسبّوا... فیسبّوا»
9- گاهى انسان ناخودآگاه در گناه دیگران شریك مىشود، آنجا كه مقدّمات گناه دیگران را فراهم كند. «فیسبّوااللَّه»
10- از سنّتهاى الهى، زیبا جلوه كردن اعمال امّتها در نظر آنان است. «زیّنا لكلّ اُمّة عملهم» (هر اُمّتى اعمال خود را هرچند ناحقّ باشد، زیبا مىپندارد)
11- جلوهنمایى و زیبادیدن، نشانهى حقانیّت نیست. «زیّنا لكل اُمّة عملهم»
12- آگاه كردن مردم از كردههاى خویش در قیامت، از شئون ربوبیّت الهى است. «الى ربّهم مرجعهم فینبّهم...»
451) تفسیر مجمعالبیان.