ترجمه
هركه نیكى آورد، پس براى او پاداشى ده برابر آن است وهركه بدى آورد، جز مانند آن كیفر نخواهد دید و به آنان هرگز ستم نخواهد شد.
نکته ها
از كلمهى «جاء» استفاده مىشود كه پاداش و كیفر مورد بحث در این آیه، مربوط به دادگاه قیامت است. وگرنه چه بسا خلافى كه با توبه محو یا به نیكى تبدیل شود. «یبدّل اللَّه سیّئاتهم حَسنات» [525] ، یا مورد عفو قرار مىگیرد. «یَعفُو عن كثیر» [526] ، و چه بسا نیكىها كه با ریا و عُجب و گناهان دیگر محو و حبط شود. پس عملى ملاك است كه به صحنهى قیامت آورده شود. «جاء بالحسنة... جاءبالسیّئة»
گرچه آیهى مربوط به عملنیك و بد است، ولى طبق روایت، آنكه نیّت خیر كند پاداش دارد ولى نیّتسوء تا به مرحله عمل نرسد، كیفر ندارد واین فضلالهى است.
در روایات آمده است: هر كه در ماه، سه روز روزه بگیرد، گویا همهى ماه را روزه گرفته است، زیرا هر روزش ده روز حساب مىشود. «عشر أمثالها»
پاداش ده برابر، حداقلّ است. بعضى اعمال، در بعضى شرایط و براى بعضى افراد، پاداش تا هفتصد برابر بلكه پاداش بىحساب هم دارد.
از ده پاداش الهى، فقط یك قسمت «مزد» است و نُه قسمت دیگر «فضل». «فیوَفِّیهم اُجورهم و یزیدهم من فضله» [527]
سؤال: اگر كیفر گنهكار، به اندازهى گناه اوست، پس چرا یك روز روزه خوردن، شصت روز روزه كفّاره دارد؟
پاسخ: مقصود از «مثل» در آیه، از نظر عدد نیست، بلكه كیفیّت و چگونگى است. اهمیّت یك روز، روزه ماه رمضان، برابر با 60 روز در غیر ماه رمضان است. مثل شب قدر كه در اهمیّت، بیش از هزار ماه است. این بیان اهمیّت است، نه برترى عددى.
525) فرقان، 70.
526) مائده، 15.
527) نساء، 173.
پيام ها
1- در شیوهى تربیتى اسلام، تشویق ده برابر تنبیه است. «عشر امثالها»
2- تشویقِ چند برابر، ظلم نیست ولى كیفر بیش از حد ظلم است. «فلایجزى الا مثلها و هم لایظلمون»
3- خداوند، در پاداش با فضل خود رفتار مىكند، ولى در كیفر، با عدل. «عشر أمثالها... الاّ مثلها»
4- عمل انسان همیشه و همه جا همراه انسان است. «من جاء بالحسنة... و من جاء بالسیّئة»