ترجمه
آیا (سرگذشت پیشینیان،) براى وارثان بعدى این حقیقت را روشن نكرد كه اگر بخواهیم، آنان را نیز به خاطر گناهانشان هلاك مىكنیم و بر دلهایشان مُهر مىزنیم كه (حقّ را) نشنوند.
نکته ها
امام صادق علیه السلام فرمود: قلب مؤمن مانند صفحهاى سفید است و با هر گناه، نقطهاى سیاه در آن پدیدار مىشود كه اگر توبه كند، آن سیاهى پاك مىگردد، امّا اگر بر گناهش ادامه دهد، آن نقطه زیاد مىشود تا جایى كه تمام قلبش را فرامى گیرد و مانع رسیدن او به خیر شده و دیگر راهى به سعادت ندارد، چنان كه خداوند مىفرماید: «بل ران على قلوبهم» [193] گناه و كار زشت، ملكه و خوى و طبیعت آنان مىشود. [194]
انسان گاهى در مسیر غلط و اصرار و تكرار عمل انحرافى چنان گام مىنهد كه آن خلاف بر جان و دل او نقش مىبندد وبه صورت خصلت و ملكهى او در مىآید و دیگر پذیراى هیچ هدایتى نمىشود، البتّه این تأثیر و تأثّر را خداوند كه سبب ساز و سبب سوز است چنین قرار داده، بنابراین انسان با ارادهى خود، خودش را به این مرحله رسانده است. [195]
پيام ها
1- افراد غافل، نیازمند تنبیه و مستحقّ توبیخ هستند. «أو لم یَهدِ للّذین یرثون...» گروهى كه به قدرت مىرسند، باید از كارنامه دولتهاى پیشین آگاه باشند و از تجربیّات تلخ و شیرین آنان استفاده كنند.
2- كیفرهاى الهى به خاطر گناهان انسان است. «بذنوبهم» گناه، مقدّمهى مُهر خوردن بر دل و مانع درك صحیح و سبب سلب توفیق از انسان است.
3- درك نكردن حقایق دینى، از كیفرهاى الهى است. «نطبع على قلوبهم فهم لایسمعون»
4- قوانین حاكم بر تاریخ، ثابت است. از این رو تاریخ گذشتگان، مىتواند راهنماى عمل آیندگان باشد. (كلّ آیه)