ترجمه
(خداوند) فرمود: از این جایگاه، با ذلّت و سرشكستگى بیرون رو! سوگند یاد مىكنم كه هر كس از آنها پیرو تو شود، به یقین دوزخ را از همهى شما پر خواهم كرد.
نکته ها
شگفتا كه یك لحظه تكبّر وخودبرتربینى «أنا خیر»، چه عواقبى دارد! «اهبِط، اُخرُج، انّك من الصاغرین ...» این همه تحقیر و سقوط، نثار متكبّر مىشود، چون به جاى عذرخواهى، تصمیم گرفت كه نسل بشر را گمراه كند.
«مَذئُوم» از ریشهى «ذئم»، به معناى عیب شدید است. «مَدحور» از «دحر»، به معناى بیرون راندن همراه با ذلّت است.
ابوحنیفه سه عقیده داشت كه آنها را القا مىكرد؛ یكى اینكه تمام افعال بندگان، فعل خداوند است و آنان در كارهایشان مجبورند، دوّم آنكه خدا قابل دیدن است و سوّم آنكه شیطان را به آتش نمىتوان سوزاند، زیرا آتش در آتش تأثیرگذار نیست.
بهلول شاگرد امام صادق علیه السلام در محكومیّت و بطلان عقاید او، كلوخى برداشت و بر سر او زد. وقتى شكایت نزد خلیفه برده و علّت را جویا شدند، بهلول گفت: به اقرار خودش، خدا این كار را انجام داده و من تقصیرى ندارم. علاوه بر آنكه او دروغ مىگوید كه سرش درد مىكند، زیرا اگر دردى وجود دارد باید آن را نشان دهد و دیگر اینكه انسان از خاك است و خاك در خاك (كلوخ در انسان)، تأثیرگذار نیست؟! [36]
پيام ها
1- گرچه ابلیس در مسیر راه مستقیم كمین كرده و دائماً وسوسه مىكند، ولى گنهكار خود به دنبال شیطان مىرود و جهنّمى مىشود. «لمن تبعك»
2- منحرفین به قدرى زیادند كه دوزخ را پر مىكنند، «لاملئنّ» ولى افراد سالم و پاك و سپاسگزار كم هستند، چنانكه در آیه 10 خواندیم: «قلیلاً ما تشكرون»
3- پیروى از شیطان، موجب همنشینى با او در جهنم است. «لمن تبعك منهم لاملانّ جهنّم منكم اجمعین»