ترجمه
و هرگاه آیهاى براى آنان نیاورى (و چند روزى تلاوت وحى قطع شود)، مىگویند: چرا آیهاى برنگزیدى؟ بگو: من فقط چیزى را پیروى مىكنم كه از سوى پروردگارم بر من وحى مىشود. این (قرآن) بصیرتهایى از سوى پروردگارتان است و براى كسانى كه ایمان آورند، مایهى هدایت و رحمت است.
نکته ها
«اجتباء» از «جبایت»، به معناى جمع كردن آب در حوض است. به حوض نیز «جابیه» مىگویند. جمعآورى خراج و مالیات را هم «جبایت» مىگویند، سپس به جمعآورى چیزهاى گزیده شده، «اجتباء» گفته شده است.
و شاید معناى آیه این باشد كه چرا معجزهاى را كه از تو درخواست كردیم، برنگزیدى و معجزهى دیگرى آوردى و طبق سلیقهى ما عمل نكردى؟
پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله فرمودند: «اذا أردتُم عیش السعداء و موت الشهداء و النّجاة یوم الحشر و الظلّ یوم الحرور و الهدى یوم الضّلالة فادرسوا القرآن فانّه كلام الرّحمن و حرز من الشیطان و رجحان فى المیزان»، [407] اگر خواهان زندگى سعادتمند و مرگ شهادتگونه و نجات و رهایى در روز گرم و سوزان قیامت مىباشید، قرآن بیاموزید، زیرا كلام خداوند رحمن و مایهى ایمنى از شیطان و سنگینى میزان در قیامت مىباشد. در روایت دیگرى فرمودند: قرآن، كمال دین شماست، هركس از قرآن رویگردان شود، جایگاهش آتش است. «فیه كمال دینكم ما عَدل احدٌ عن القرآن الاّ الى النّار». [408]
407) بحار، ج89، ص17
408) كافى، ج2، ص600
پيام ها
1- آیات قرآن، معجزه و نشانهى حقّانیّت رسالت پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله است. «لم تأتهم بآیة»
2- آیات قرآن، گاهى با فاصله زمانى طولانى نازل مىشد. «و اذا لم تأتهم بآیة»
3- لازم نیست مُبلّغ، هر روز سخن جدیدى ارائه كند، شاید گاهى سكوت لازم باشد. «لم تأتهم بآیة»
4- كفّار، آیات قرآن را مطالبى برگزیدهى پیامبر مىپنداشتند كه از این سو و آن سو جمعآورى كرده وبه مردم ارائه مىدهد، نه آنكه وحىالهى باشد. «لولااجتبیتها»
5 - كفّار بهانهجو، پیامبر را به خاطر فاصله افتادن در نزول وحى شماتت مىكردند. «قالوا لولا اجتبیتها»
6- رهبر آسمانى نباید تحت تأثیر بهانهگیرىها و تقاضاهاى نابجا قرار گیرد، بلكه باید پاسخ بهانهها را صریح و قاطع بیان كند. «قل انّما اتّبع...»
7- پیامبر، تنها از سرچشمهى وحى فرمان مىگیرد، نه آنكه مطالبى را از پیش خود برگزیده و ارائه دهد. «انّما اتّبع ما یوحى الىّ»
8 - وحى، وسیلهى تربیت پیامبر وامّت و لازمهى ربوبیّت خداست. «ربىّ، ربّكم»
9- هدایتهاى قرآن، ناب است و ذرّهاى با انحراف مخلوط نیست. (بكار بردن كلمهى «هُدى» به جاى «هاد»، نشانهى آن است كه قرآن یكپارچه هدایت است)
10- ارشاد و هدایت باید براساس بصیرت باشد. «بصائر، هُدىً»
11- قرآن، هم كتاب شناخت و بصیرت فكرى است، «بصائر» هم راهنماى ارشاد و حركت عملى. «هُدى» و نتیجهى پیروى از آن، رحمت و بركت در دو جهان است. «و رحمةٌ»
12- گرچه قرآن كتاب هدایت براى عموم است، امّا تنها صاحبان ایمان از این هدایت بهره مىبرند و كوردلان كه از بصیرت و هدایت الهى دورند، خود را از این رحمت محروم مىكنند. «هدى و رحمةٌ لقومٍ یؤمنون»