ترجمه
بگو: پرودگارم به عدل و داد فرمان داده و اینكه نزد هر مسجدى (هنگام نماز) روى خویش را به سوى او بدارید و او را بخوانید، در حالى كه دین را براى او خالص مىسازید. آنگونه كه شمارا در آغاز آفرید، باز خواهید گشت.
نکته ها
«قِسط»، در برابر تبعیض است، یعنى حقّ هر كس را به خودش بدهند، نه دیگرى.
در این آیه، مفاهیم متعدّدى مطرح شده است؛ تربیت «ربّى»، عدالت «القسط»، عبادت «أقیموا»، جماعت «وجوهكم»، وحدت «مسجد»، دعا «وادعوه»، نیّت و اخلاص «مخلصین له»، و حشر و قیامت «تعودون».
مرحوم طبرسى، مراد از «وادعوه مخلصین له الدّین» را امر به دعا و تضرّع خالصانه پس از نماز مىداند. امام صادق علیه السلام فرمود: تسبیح حضرت زهرا علیها السلام در عقب هر نماز، بهتر از هزار ركعت نماز است. [66]
معاد، جسمانى است. آن گونه كه ذرّات خاك، از راه غذا در شما جمع شده است، استخوانهاى پوسیده شما نیز در قیامت جمع مىشود. «كما بدأكم تعودون» همان قدرتى كه شما را از یك سلّول و اِسپرم آفرید، بقایاى شما را هم مىتواند در قیامت احیا كند. در روایتى نیز مىخوانیم كه مراد از «كما بدأكم تعودون»، یعنى بر همان اعتقادى كه مردهاید برانگیخته مىشوید؛ مؤمن بر ایمان و كافر بر كفر. «المؤمن على ایمانه و الكافر على كفره» [67]
در حدیث مىخوانیم: در قیامت مردم عریان و پابرهنه محشور مىگردند، [68] همانند روزى كه از مادر متولّد شدهاند.
پيام ها
1- انسان، مأمور به قسط و عدالت است. «أمر ربّى بالقسط» و كردار زشت، خارج از دائرهى قسط است. «لا یأمر بالفحشاء... امر ربّى بالقسط»
2- پایبندى خالصانه به دین، زمینهى گسترش قسط و عدل است. «امر ربّى بالقسط و اقیموا وجوهكم»
3- جلوگیرى از تبعیض، در كنار عبادت مطرح است و عبادت ونماز، همراه قسط ارزش بیشترى دارد. «بالقسط و أقیموا»
4- تربیت صحیح، در نظامِ عادلانه است و قسط، از شئون ربوبیّت الهى است. «امر ربّى بالقسط»
5 - دین، دربردارندهى ابعاد اجتماعى، عبادى و اعتقادى انسان است. «امر ربّى بالقسط و اقیموا... وادعوه مخلصین له الدّین»
6- مسجد، پایگاه اخلاص است، نه ریا و شرك. «اقیموا وجوهكم عند كلّ مسجد... مخلصین»
7- یكى از شرایط دعا، خلوص نیّت است. «وادعوه مخلصین له الدّین»
8 - توجّه و ایمان به معاد، عامل اقامهى قسط و اخلاص انسان است. «كما بدأكم تعودون»
9- آفرینش نخستین، دلیل امكان معاد است. «كما بدأكم تعودون»