ترجمه
سوگند به آسمان بارانزا.
سوگند به زمین كه (براى خروج گیاهان) برشكافته است.
كه همانا این قرآن سخنى است قاطع.
و هزل و شوخى نیست.
همانا كافران پیوسته نیرنگ مىكنند.
و من نیز تدبیر مىكنم.
پس كافران را مهلت ده و اندك زمانى آنان را به خود واگذار.
نکته ها
«رجع» به معناى باران است، شاید به خاطر رجوع بخار آب به زمین به صورت باران. «صَدع» به معناى شكافته شدن زمین براى رویش گیاهان است. «هَزل» به معناى سخن بىمحتوا است. «كید» یعنى طرح و نقشه مخفیانه و غافلگیرانه.
«مَهّل» و «اَمهِل» به یك معنا هستند و براى تأكید در دو قالب آمدهاند و هر دو به معناى مهلت دادن است. «رویدا» به معناى مهلت اندك است.
آسمان و زمین براى تولید گیاه، نظیر پدر و مادر براى تولد انسان هستند.
نزول باران و آمادگى زمین، بسترى براى رشد گیاهان است. نزول قرآن و آمادگى انسان نیز زمینه براى رشد انسانهاست. نام قرآن در كنار نام باران آمده است.
براى زدودن شك، هم باید منطقى سخن گفت و هم قاطع. سوگندهاى پى در پى خداوند، براى رفع هرگونه شك و تردید از مخالفان و تقویت اعتقاد و باور مؤمنان است.
«لقول فصل» به جاى «لقول فاصل» یعنى قرآن، سراسر فصل است و میان حق و باطل فاصله مىاندازد. نظیر اینكه مىگوییم: فلانى شكر است، یعنى یك پارچه شیرینى است.
پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله فرمودند: به زودى فتنهها در میان شما ظاهر خواهد شد. پرسیدند راه نجات چیست؟ فرمود: «كتاب اللّه فیه نبأ من قبلكم و خبر ما بعدكم و حكم ما بینكم هو الفصل» قرآن كه اخبار پیشینیان و آیندگان و داورى شما در آن است. آن كلامى است كه حق را از باطل جدا مىكند. در ادامه فرمودند: «و من ابتغى الهدى فى غیره اضلّه اللّه» هر كس هدایت را در غیر قرآن جستجو كند، خداوند او را گمراه مىكند.(36)
پيام ها
1- قیامت، روز بروز و ظهور افكار و كردار آدمیان است. «یوم تبلى السرائر»
2- انگیزهها وروحیات انسان، در قیامت او اثر دارند. «یوم تبلى السرائر»
3- قیامت، روز افشاى اسرار و شرمندگى است: «تبلى السرائر» و انسان نیز براى كتمان یا جبران گذشته خود نمىتواند كارى بكند. «فما له من قوّة و لا ناصر»
4- رجعت انسان در قیامت، همچون رجعت آب بخار شده دریا، از آسمان به زمین است. «على رجعه لقادر - و السماء ذات الرجع»
5 - ارزش هر موجودى وابسته به آثار وبركات آن است. «ذات الرجع - ذات الصدع»
6- قرآن، فرقان و جداكننده حق از باطل است، نه رمان و غیر واقعى. «انه لقول فصل و ما هو بالهزل»
7- نیرنگ كفّار، دائمى، سخت و حتمى است، از آن غافل نشوید. «انهم یكیدون كیدا»
8 - برخورد خداوند با انسان، متناسب با عمل اوست. اگر در راه خیر قدم بردارد، خدا هدایتش مىكند: «جاهدوا فینا لنهدینّهم»(37) و اگر به دنبال كید باشد، گرفتار كید الهى مىشود. «یكیدون كیدا و اكید كیداً»
9- قرآن، میزان تشخیص حق از باطل است. «انّه لقول فصل»
10- كافران با خدا طرفند و تدبیر خداوند سخت است. «یكیدون كیداً و اكید كیداً»
11- آنان مسلمانان را غافلگیر مىكنند ما نیز آنان را غافلگیر مىكنیم. «یكیدون... اكید»
12- در برخورد با دشمن، نه خود عجله كنید و نه از خدا عجله بخواهید. «فمهّل الكافرین»
13- غفلت از دشمن هرگز، ولى مهلت دادن مانعى ندارد. «امهلهم»
14- سعه صدر، شرط لازم براى رهبرى است. «امهلهم»
15- مقدار مهلت به دشمن، به قدرى نباشد كه فرصت را از شما بگیرد. «رویدا»