ترجمه
و همانا (همسر عزیز مصر) قصد او (یوسف) را كرد و او نیز اگر برهان پروردگارش را نمىدید (بر اساس غریزه) قصد او را مىكرد. اینگونه (ما او را با برهان كمك كردیم) تا بدى و فحشاء را از او دور كنیم، چرا كه او از بندگان برگزیده ما است.
نکته ها
امام صادقعلیه السلام فرمود: «برهان ربّ» همان نور علم، یقین و حكمت بود كه خداوند در آیات قبل فرمود: «و آتیناه حكماً و علماً».(47)
و آنچه در بعضى روایات آمده كه مراد از برهان، مشاهده قیافهى پدر یا جبرئیل است، سند محكمى ندارد.
در قرآن بارها از همّت و تصمیم دشمنان خدا براى توطئه نسبت به اولیاى الهى، سخن به میان آمده كه خداوند نقشههاى آنان را نقش بر آب نموده است.
در برگشت از جنگ تبوك منافقان خواستند با رم دادن شتر پیامبر، حضرت را به شهادت برسانند ولى نشد؛ «و همّوا بما لم ینالوا»(48) یا تصمیم بر منحرف كردن پیامبر گرفتند؛ «لهمّت طائفة منهم ان یضلّوك»(49) و یا تصمیم بر تجاوز گرفتند كه نشد. «اذهمّ قوم ان یبسطوا الیكم ایدیهم فكفّ ایدیهم عنكم»(50)
یوسف، معصوم و پاكدامن بود؛ به دلیل گفتار همهى كسانى كه به نحوى با یوسف رابطه داشتهاند و ما نمونههایى از آن را بیان مىكنیم:
1. خداوند فرمود: «لنصرف عنه السوء والفحشاء انّه من عبادنا المخلصین» (ما یوسف را با برهان كمك كردیم) تا بدى و فحشا را از او دور كنیم، زیرا او از بندگان برگزیدهى ماست.
2. یوسف مىگفت: «ربّ السّجن احبّ الىّ مما یدعوننى الیه» پرودگارا! زندان براى من از گناهى كه مرا به آن دعوت مىكنند بهتر است. در جاى دیگر گفت: «انّى لم اخنه بالغیب» من به صاحبخانهام در غیاب او خیانت نكردم.
3. زلیخا گفت: «لقد راودته عن نفسه فاستعصم» به تحقیق من با یوسف مراوده كردم و او معصوم بود.
4. عزیز مصر گفت: «یوسف اعرض عن هذا و استغفرى لذنبك » اى یوسف تو این ماجرا را مسكوت بگذار و به زلیخا گفت: از گناهت استغفار كن.
5. شاهدى كه گواهى داد و گفت: اگر پیراهن از عقب پاره شده معلوم مىشود كه یوسف پاكدامن است. «ان كان قمیصه...»
6. زنان مصر كه گفتند: «ما علمنا علیه من سوء» ما هیچ گناه وبدى دربارهى او سراغ نداریم.
7. ابلیس كه وعدهى فریب همه را داد، گفت: «الاّ عبادك منهم المخلصین» من حریف برگزیدگان نمىشوم و این آیه یوسف را مخلص نامیده است.
46) بحار، ج 10، ص 227.
47) تفسیر كشف الاسرار.
48) توبه، 74.
49) نساء، 113.
50) مائده، 11.
پيام ها
1- اگر امداد الهى نباشد، پاى هر كسى مىلغزد. «همّ بها لو لا أن رَآ برهان ربّه»
2- در هر صحنهاى، امكان رؤیت برهان ربّ وجود دارد. «همّت به... رَآ برهان ربّه»*
3- انبیا در غرایز مانند سایر انسانها هستند، ولى به دلیل ایمان به حضور خدا، گناه نمىكنند. «همّ بها لولا أن رَآ برهان ربّه»
4- غفلت از یاد الهى، زمینهى ارتكاب گناه و توجّه به آن، عامل محفوظ ماندن در گناه است. «همّ بها لولا أن رَآ برهان ربّه»*
5 - مخلص شدن موجب محفوظ ماندن شخص از گناه مىگردد. «لنصرف عند السوء... انّه من عبادنا المخلصین»*
6- عبادت خالصانه رمز موفقیّت در دورى از گناه است. «لنصرف عنه السوء... انّه من عبادنا المخلصین»*
7- خداوند، بندگان مخلص را حفظ مىكند. «لنصرف عنه... انّه من عبادنا المخلصین»
8 - بدى و فحشا با مخلص بودن یكجا جمع نمىشود. «لنصرف عند السوء... المخلصین»*
9- مخلص شدن مخصوص یوسفعلیه السلام نیست، مىتوان با پیمودن راه آن حضرت به مقام مخلصین نزدیك شد. «انّه من عبادنا المخلصین»*