ترجمه
(یوسف) گفت: امروز بر شما توبیخ و ملامتى نیست، خداوند شما را مىبخشد و او مهربانترین مهربانان است.
نکته ها
«تثریب» به معناى توبیخ، گناه شمردن و ملامت زیاد است.
روز فتح مكّه مشركان به كعبه پناهنده شده بودند، عمر گفت: ما امروز انتقام خواهیم گرفت. پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: امروز روز مرحمت است و از مشركان پرسید: گمان شما امروز نسبت به من چیست؟ گفتند: خیر است، تو برادر كریم ما هستى.
پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: امروز كلام من همان كلام یوسف است؛ «لا تثریب علیكم الیوم» عمر گفت: من از حرف خودم شرمندهام.(133)
علىعلیه السلام مىفرمایند: «اذا قدرتَ على عدوّك فاجعل العفو عنه شكراً للقدرة علیه» هرگاه بر دشمن خود پیروز شدى شكر آنرا، عفو دشمن قرار بده.(134)
در حدیث مىخوانیم: دل جوان رقیقتر است. سپس این آیه را تلاوت فرمودند: یوسف چون نسبت به پدر و برادران جوانتر بود، فورى برادران را بخشید.(135)
133) تفسیر قرطبى.
134) نهجالبلاغه، حكمت 11.
135) بحار، ج 12، ص 280.
پيام ها
1- سعه صدر، ابزار و وسیلهى ریاست است. «لا تثریب علیكم الیوم»
2- همین كه خلافكار اعتراف كرد، بپذیرید واو را خجل نكنید. «انّا كنّا خاطئین. قال لاتثریب علیكم»
3- گذشت خود را به همه اعلام كنید تا دیگران هم سرزنش نكنند. «لاتثریب علیكم»
4- یوسف علیه السلام به بازسازى روحى روانى برادران گنهكار پرداخت، ما نیز چنین كنیم. «لاتثریب...»*
5 - گذشت و عفو از مردم باید فورى باشد. «الیوم »
6- عفو در اوج عزّت و قدرت، سیره اولیاى خداست. «لاتثریب علیكم الیوم»
7- فتوت را از یوسف بیاموزیم كه هم حقّ خود را بخشید و هم از خداوند طلب آمرزش و عفو مىكند. «لاتثریب ... یغفر اللَّه»
8 - آنجا كه بنده مىبخشد از خداوند كه ارحم الراحمین است چه انتظارى جز عفو داریم. «یغفر اللَّه لكم»
9- بخشیدن شرمندگان، سیرهى الهى است. (یغفر در قالب مضارع آمده است.)
10- عفو خداوند، شامل كسانى هم كه سالها موجب آزار دو پیامبر او (یوسف و یعقوب) شدهاند، مىشود. «و هو ارحم الرّاحمین»
11- گذشت ستمدیدگان از ظالمین، زمینه ساز شمول مغفرت الهى است، ولى در آمرزش او به مغفرت و رحمت الهى نیز منوط است. «لا تثریب علیكم... یغفر اللَّه لكم و هو ارحم الرّاحمین»
12- توصیف خداوند به مغفرت و رحمت، (مانند «ارحم الرّاحمین») از آداب دعا و استغفار است.