ترجمه
و كسانى كه نسبت به همسران خود ظهار مىكنند، سپس از آنچه گفتهاند (پشیمان شده) و برمىگردند، كفاره آن قبل از آنكه با هم تماس گیرند، آزاد كردن برده است. این (دستورى) است كه به آن پند داده مىشوید و خداوند به آنچه عمل مىكنید، به خوبى آگاه است.
نکته ها
در قرآن، آزاد كردن برده، به عنوان كفاره براى قتل خطایى،(2) سوگند نابجا(3) و ظهار در نظر گرفته شده است.
نگاهى به موعظه
موعظه به معناى هشدار و تذكّر و نعمتى است كه براى نرم شدن دل مخاطب و پذیرش او باشد و در اسلام جایگاه ویژهاى دارد زیرا:
خداوند موعظه مىكند: «انّ اللّه نعمّا یعظكم به»(4)
پیامبر مأمور به موعظه است: «و عِظهم... قولا بلیغا»(5)
قرآن موعظه است: «هدى و موعظة للمتقین»(6)
موعظه انواعى دارد:
الف) موعظه با گفتار، نظیر موعظههاى لقمان به فرزندش. «قال لقمان لابنه و هو یعظه»(7)
ب) موعظه از طریق رفتار كه در روایات سفارش شده نه تنها با گفتار كه با عمل خود مردم را به كار خیر دعوت كنید. «كونوا دعاة الناس بغیر السنتكم»(8)
ج) موعظه از طریق تنبیه و كیفر. چنانكه این آیه، آزاد كردن برده را وسیله پند گرفتن قرار داده است. «ذلكم توعظون به»
در مسائل خانوادگى، قرآن به موعظه توجّه خاصى دارد:
الف) به مردان مىگوید؛ موعظه كنید: «فعظوهنّ»(9)
ب) در مورد طلاق مىفرماید: بعد از تمام شدن مدّت عدّه، نگهدارى یا جدایى باید همراه با عدل و نیكى باشد. «ذلكم یوعظ به»(10)
ج) در مسئله ظهار نیز مردان را موعظه مىكند. «ذلكم توعظون به»
د) برخورد والدین با فرزندان باید همراه موعظه باشد. «قال لقمان لابنه و هو یعظه»
2) نساء، 92.
3) مائده، 89.
4) نساء، 58.
5) نساء، 63.
6) آل عمران، 138.
7) لقمان، 13.
8) بحار، ج 67، ص 309.
9) نساء،34.
10) طلاق، 3.
پيام ها
1- در دوران جاهلى، مردان به زنان ظلم مىكردند. «یظاهرون من نسائهم»
2- اسلام بن بست ندارد و هر كس مىتواند به مسیر درست بازگردد. «یعودون»
3- جریمه، نقش پیشگیرى داشته و راهى براى كنترل جرم است. «یظاهرون... فتحریر رقبة»
4- هر سخن و كلامى را نمىتوان به همسر گفت. بعضى كلمات كفاره سنگین دارد. «لما قالوا فتحریر رقبة» در مقابل گفتار خود نیز مسئولیّت داریم.
5 - ظلم به همسر تاوان دارد. «فتحریر رقبة»
6- اسلام از هر فرصتى براى آزادى بردگان استفاده مىكند. «فتحریر رقبة»
7- اسلام براى حفظ نظام خانواده، جریمههایى را وضع كرده است. «فتحریر رقبة»
8 - بازداشتن انسانها از كار بد همیشه با سخنرانى نیست، گاهى از طریق جریمه باید موعظه صورت گیرد. «فتحریر رقبة... توعظون»
9- جرایم اسلام انتقامى نیست، تربیتى است. «توعظون به»
10- در پرداخت جرایم، حیله و فرارنباید باشد كه خداوند ناظر است. «واللّه بما تعملون خبیر»